مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 83

ص:86

فصل سوم: متعلّق حرمت در بحث مکاسب محرّمه

اشاره

شیخ انصاری قدس سره در کتاب المکاسب می نویسد:

ومعنی حرمه الإکتساب حرمه نقل والإنتقال بقصد ترتّب الأثر وأمّا حرمه أکل المال فی مقابلها فهو متفرّع علی فساد البیع لأنّه مال الغیر وقع فی یده بلا سببٍ شرعی وإن قلنا بعدم التحریم؛ لأنّ ظاهر أدله تحریم بیع مثل الخمر منصرف إلی ما لو أراد ترتیب الآثار الحرمه، أمّا لو قصد الأثر المحللّ فلا دلیل علی تحریم المعامله إلّامن حیث التشریع؛(1) معنای حرمت اکتساب، حرمت نقل و انتقال به قصد ترتّب اثر است. امّا حرمت اکل مال در مقابل این اکتساب حرام، متفرّع بر فساد بیع می باشد؛ زیرا [وقتی بیع فاسد باشد] مالِ منتقل شده، مال غیر است که بدون سبب شرعی در دست دیگری قرار گرفته است [پس وقتی بیع فاسد باشد، حرمت اکل مال غیر بر آن مترتّب می شود]، هرچند آن بیع را حرام ندانیم. [امّا این که می گوییم قصد ترتّب اثر در حرمت اکتساب، تأثیر دارد، به خاطر این است که] ظاهر ادلّۀ تحریم بیعِ چیزهایی مانند خمر، انصراف به جایی دارد که شخص، ترتّب آثار حرمت را اراده نماید؛ لیکن اگر آثار حلال را اراده نماید، دلیلی بر