شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 114

ص:123

در زمینۀ اصول ، العُدّه فی علم الاُصول را تدوین و آرای استادان خود و عالمان اهل سنّت را در آن آورد .

در علم کلام ، تلخیص الشافی را تألیف کرد .

ودر علم تفسیر اوج علمی خود را نشان داد. آیه اللّه بروجردی فرمودند : کتاب تبیان ، آخرین تألیف شیخ طوسی بوده است ، لذا اوج نظرات علمی او می باشد و به همین سبب ، مفسّران امامیّه هنوز هم خود را از آن بی نیاز نمی شمارند .

از کتاب های تألیف شده بوسیلۀ شیخ طوسی در موضوع روایات ، دو کتاب مهمّ تهذیب الاحکام و الاستبصار فیما اختلف من الاخبار می باشد که از آن با عنوان تهذیبَین یاد می شود . شیخ پس از آن که تهذیب را در همان سال های اوّل ورودش به بغداد تألیف کرد الاستبصار را نوشت . در واقع الاستبصار ، علم اختلاف الحدیث می باشد . شهید ثانی کتاب الاستبصار را بخشی از تهذیب الاحکام می شمارد .

ویژگی های تهذیب الاحکام

1 . کتاب فقه :

اشاره

تهذیب الاحکام ، شرح کتاب فقهی است ؛ یعنی مانند الکافی ، من لا یحضره الفقیه و الاستبصار نیست ؛ زیرا شیخ طوسی آن را به عنوان شرح بر کتاب شیخ مفید ، یعنی المقنعه تألیف کرده است . المقنعه کتاب فتوایی از زمرۀ کتاب های اصول متلقّات می باشد(1) که شیخ ادلّۀ آن فتاوی را از روایات استخراج کرده است و به همین علّت کتاب تهذیب الاحکام را در ردیف کتاب های فقهی می آورند .