شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 120

ص:129

فی علم الاصول به اعتبار آن تصریح می کند(1) ولی در تهذیب الاحکام حدیث را مرسل شمرده و فرموده : ضعیف است ، چون مرسل می باشد دلیلش آن است که در روایت چند دلیل و نکته برای ضعف روایت وجود داشته و ارسال هم یکی از اسباب ضعف آن است ، یعنی ارسال حدیث هم طبق اصل و قاعدۀ اوّلی باعث ضعف روایت می شود ، ولی در این موارد خاص ، مرسل حجّت است ، ولی در این مورد باز همان قاعده جاری است ، چون چند دلیل برای ضعف وجود دارد ، یکی همان ارسال است ، بنابراین ، این موارد باعث اضطراب نمی شود .

شاید در مورد راویانی مثل سهل بن زیاد نظریّۀ او عوض شده است . اصلاً قاعدۀ تعارض جرح و تعدیل همین جاست که جرح و تعدیل یک عالم ، رجالی و گاهی دو عالم رجالی با هم تعارض می کند ؛ بنابراین در تعارض سخنان شیخ طوسی مشکلی وجود ندارد .

برخی نکات دیگر درباره تهذیب الاحکام

1 . تصحیف در روایات تهذیب الاحکام :

مرحوم شیخ یوسف بحرانی (1186ق) که فقیه برجستۀ اخباری می باشد و به محدّث بحرانی شهرت دارد دربارۀ روایات تهذیب الاحکام می گوید : کمتر حدیثی در تهذیب الاحکام یافت می شود که در سند و یا متن آن تحریف ، تصحیف ، تقدیم و تأخیر صورت نپذیرفته باشد(2) . البتّه شهید ثانی قبل از محدّث بحرانی در الرعایه به این مطلب اشاره کرده است . او در بحث حدیث معلّل گفته است : هرکس حدیث معلّل و