شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 122

ص:131

1- (1) . الرعایه : 142 .
2- (2) . الرعایه : 142 (تعلیقه) .
3- (3) . معجم رجال الحدیث 1 : 35 .
4- (4) . مرآه العقول 1 : 3 .

البتّه برخی فقیهان قبل از دورۀ صاحب الحدائق ، همچون محقّق کرکی (ق940) در کتاب جامع المقاصد ، نسخۀ تهذیب را مقدّم و شیخ طوسی را اعرف به احادیث دانسته اند . صاحب جواهر الکلام همین نظر را دارد و سایر فقها همان قاعده را که صاحب الحدائق پایه گذاری کرده ، پذیرفته اند .

2 . پرهیز از تقطیع :

شیخ طوسی در کتاب التهذیب ، روایات را کمتر تقطیع کرده است . شیخ طوسی اصل ظریف بن ناصح را به طور کامل آورده و آن را جداگانه قطعه قطعه نیز آورده است و در موارد خاص بدان استشهاد فرموده است . این مطلب بدان سبب است که شیخ در ذکر روایات ، آزادتر عمل کرده و فرازهایی را هم که حتّی بر مسئلۀ مورد بحث دلالت ندارد ، ذکر می کند ؛ خصوصاً در بخش الزیادات .

3 . طرق طوسی به صدوق و کلینی :

شیخ طوسی به شیخ صدوق و کلینی طریق دارد ؛ لذا برخی روایات را از الکافی نقل می کند ، و برخی روایات را از غیر الکافی ، خصوصاً که روایتی را شیخ طوسی در تهذیب الاحکام آورده که همان روایت در الکافی نیز آمده است . سؤال این است که آیا این یک روایت حساب می شود یا دو روایت که از دو جا نقل شده و باعث کثرت نقل و قرینه ای برای صدور روایت است ؟ محشّی کتاب می گوید : این گونه نقل باعث تعدّد نقل روایت نمی شود تا بگوییم دو روایت است ؛ چون حدیث شیخ طوسی از کلینی در کافی نقل شده است . بلی مواردی است که شیخ طوسی از کلینی نقل می کند ، ولی نه از کتاب الکافی ، بلکه آن را از خود کلینی در غیر الکافی نقل می کند . اینجا اگر همان روایت در الکافی هم وجود داشته و شیخ طوسی آن را از کلینی در غیر کافی هم نقل کند ، دو روایت حساب می شود و با نگاه دو حدیث با آن معامله می شود .