شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 132

ص:141

1- (1) . رجال نجاشی : 1208/446 .
2- (2) . منتهی المقال 7 : 60 ، خلاصه الرجال : 184 ، الفهرست : 181 .
3- (3) . الرعایه : 87 بوستان کتاب ، تدریب الراوی 2 : 175 ، علوم الحدیث ومصطلحه : 109 ، وصول الأخیار : 17 ، اصول الحدیث وأحکامه : 75 ، أسباب اختلاف الحدیث : 11 .

جمع بین احادیث فقهی می توان فیض کاشانی را هم نام برد که در الوافی دربارۀ روایات متعارض سخن می گوید .

در مورد علم علاج الحدیث مهارت فراوان ، همراه با روایات و ذوق علمی حدیثی داشتن ، شرط اوّل می باشد .

شیخ طوسی پس از آنکه کتاب تهذیب الاحکام را تألیف کرد ، مجموعۀ روایات متعارض را در کتاب مستقلّ دیگری گرد آورد . در این کتاب روایات متعارض را مدّ نظر قرار داد ؛ لذا شهید ثانی الاستبصار را أخصّ از کتاب تهذیب الاحکام شمرده است(1) . نکاتی دربارۀ کتاب الاستبصار که حائز اهمیت است ذکر می شود :

1 . ضبط الاستبصار :

شیخ در ضبط روایات کتاب الاستبصار دقّت بیشتری کرد ، لذا در فرض تعارض بین نسخۀ استبصار و تهذیب ، نسخۀ استبصار را مقدّم می دارند . فقها معتقدند که شیخ ، استبصار را در دوره ای نوشته که اضطراب های مذهبی در بغداد وجود نداشته و یا کمتر بوده است . علاوه بر آن از پختگی علمی خاصّی نیز برخوردار بوده است ؛ لذا در ضبط احادیث آن دقّت بیشتری کرده است .

2 . کتاب علاج الحدیث :

اشاره

الاستبصار تنها یک گردآوری ساده نیست ، بلکه در این کتاب روایات جدید همراه با وجوهی برای جمع و ترجیح وجود دارد که در کتاب تهذیب الاحکام نیست . به همین سبب ، اگرچه استبصار را بخشی از تهذیب الاحکام می نامند ، ولی نمی توان آن را تکرار تهذیب نامید لذا کسانی که