شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 153

ص:162

روایات یک نفر است که در این صورت احتمال وحدت قوی تر می باشد و یا راوی آن متعدّد است . مرحوم صاحب وسائل الشیعه با این روایات به شیوۀ تعدّد برخورد کرده و آنها را چند روایت شمرده است ، همین طور سایر فقها این روایات را متعدّد می شمارند و آثاری بر این قاعده بار می شود(1) :

1 . اخذ به قیود و عدم آن :

می توان از جملۀ این آثار را اخذ به قیود و زوائد حدیث دانست . به عنوان مثال در بحث اسباب فسخ نکاح ، در مورد زن مواردی ذکر شده که از آن جمله برص و جذام است ، امّا اگر این دو مرض در مرد باشد ، آیا برای زن حقّ فسخ وجود دارد یا خیر ؟ روایاتی وارد شده که فسخ را در موارد خاصّ منحصر دانسته و در یکی از این روایات «إنّما» نیز وارد شده است . فقها فرموده اند این ذیل که دلالت بر عدم فسخ در مورد برص و جذام می کند ، تتمّۀ روایت دیگری است و در نسخۀ کافی تنها «إنّما» وارد شده که دلالت بر حصر می کند و مجموعۀ این روایات یکی است . این فصل یکی از پایه های مهمّ اجتهادی آیه اللّه بروجردی می باشد .

مثال دیگری که اثر وحدت روایات را به خوبی نشان می دهد ، بررسی فرع فقهی ذیل است . مرحوم آیه اللّه بروجردی فرموده است : صاحب مدارک الاحکام ، مرحوم سیّد محمّد موسوی عاملی (1009ق) معتقد است بر زن در نماز واجب نیست موی سر خود را به جوری بپوشاند که از زیر آن نمایان نباشد و این گونه ستر شرط صحّت نماز هم نمی باشد(2) ، دلیل سیّد سند روایت مروی