شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 161

ص:170

شاید وجه اطلاق حکم به وجوب نماز به طور عریان در روایت اوّل این باشد که مفروض سؤال آن است که نمازگزار در فلاتی از زمین بوده و روشن است که در این مکان احتیاج به لباس ندارد ، چون غالباً ناظر محترمی وجود ندارد .

پس اگر بتوان بین روایات محمّد بن علی حلبی اینگونه جمع کرد ، وجه جمع در سایر روایات هم ظاهر می شود ، چون روایت سماعه هم همان صورتی را می گوید که برخی روایات حلبی می گوید ؛ بنابراین وجه جمع بین این روایات از اینکه ریشۀ روایات حلبی به یک حدیث برگشت ، روشن می شود همانطور که شیخ طوسی هم همین وجه را فرموده است(1) .

4 . روایات مرسل

اشاره

آنچه آیه اللّه بروجردی به آن نظر داشته ، سه مطلب است :

1 . بخشی روایات که در کتاب های متقدّمان نقل شده ، ولی از نظر سند ضعیف است ، مثلاً مرسل می باشد ، در این فرض اصل روایت ثابت است و همانا از نظر سند ضعیف می باشد که اگر طبق آن شهرت عملی وجود داشته باشد ، ضعف آن جبران می شود . این همان مطلبی است که خیلی از بزرگان فقها هم آن را پذیرفته و معتقدند که چون فقها بدان عمل کرده اند ، پس ضعف روایت مورد جبران قرار می گیرد و می توان بدان عمل کرد .

مرحوم آیه اللّه بروجردی مرسل شیخ طوسی را معتبر می شمارد ، اگرچه سند آن ذکر نشده و بلکه به صورت «رُوِی» باشد ، زیرا شیخ طوسی اعرف به فقه