شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 176

ص:185

آقای بروجری موسوعۀ رجالی را بر اساس طبقات از زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ، یعنی صحابه شروع کرد و تا عصر شیخ طوسی پیش آمد و آنها را در دوازده طبقه قرار داد . او معتقد بود رجال باید طبقه شناسی شود تا فوائدی بر این طبقه شناسی مترتّب شود که عبارتند از :

1 - 1 . شناخت ارسال خفی :

شکّی نیست که در برخی اسناد روایات ، سقط و افتادگی وجود دارد . این افتادگی در ظاهر فهمیده نمی شود ، یعنی انسان خیال می کند که سند متصل است ، ولی در واقع در سند افتادگی وجود دارد . به اینگونه ارسال که در ظاهر فهمیده نمی شود ، ارسال خفی گویند . ارسال پنهان که شبهۀ تدلیس در آن می شود(1). حدیث منقطع وحدیث معضل همان مرسل خفی است که ارسال در سند آن وجود دارد . مهم ترین فائده طبقه شناسی ، آن است که اگر ارسال خفی در ضمن سند وجود داشته ، روشن می شود که در ضمن این سند یک راوی یا دو راوی حذف شده است . به عنوان مثال ، در حدود سیزده سند در کتب اربعه ، محمّد بن ابی عمیر از زراره نقل می کند . کسی که به طبقات راویان توجّه دارد ، به خوبی می فهمد که با توجّه به تاریخ فوت دو راوی محمّد بن ابی عمیر (221ق) و زراره (150ق) حتماً دو راوی افتاده است ، زیرا امکان روایت محمّد بن ابی عمیر از زراره وجود ندارد . این مطلب با توجّه به طبقات شناخته می شود(2) .