شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 2

ص:11

در زمینۀ معرّفی کتاب های حدیثی شیعۀ امامیّه ، جناب حجّه الاسلام دکتر مدنی بجستانی ، کتابی در دو جلد فراهم آورده و زحمت بسیار کشیده اند ، ولی هدف این نوشتار همان گونه که بیان شد ، معرّفی و شناسایی نکات علمی متن های مهمّ حدیثی می باشد ؛ آن هم از نگاه علمی به تألیفات امامیّه .

آنچه در این بخش دنبال می شود ، آشنایی علمی با مصادر روایی فقه است .

فقیهان امامی اساس اجتهاد و فقاهت خود را بر چهار کتاب جوامع روایی متقدّمان قرار داده اند ، و سنگ آسیاب فقه ، در طول تاریخ هزار سالۀ فقه ، بر اساس این کتاب ها می چرخد . بدین سبب ، نگاهی که در این نوشتار به مصادر روایی شده ، از جهت استناد فتاوای فقیهان به این کتاب ها بوده است ؛ لذا در آشنایی و شناسایی آن ، به امور صوری پرداخته نشده است ، بلکه آنچه مورد توجّه و عنایت بوده ، راه یابی به اندرون این کتاب ها ، شیوۀ تألیف و شیوۀ استناد به آن و ذکر روایات آن می باشد ، تا طالبان علم که در راه فقاهت قدم برمی دارند ، بتوانند به خوبی با این مصادر استنباط آشنا شوند .

ضمن آنکه در دورۀ متأخّران ، جوامع روایی ارزشمندی پدید آمد که آنها نیز مصدر فقه و اجتهاد و فقاهت می باشند . این جوامع ، به جوامع روایی متأخّران شهرت یافته اند . کتاب وسائل الشیعه و جامع احادیث الشیعه که در قرون اخیر تألیف شده است ، از مصادر مهمّ فقه می باشند .

در سیصد سالۀ اخیر که از تألیف وسائل الشیعه می گذرد ، این کتاب تنها مصدر فتوای مجتهدان می باشد ، چون شیخ حرّ عاملی تمام روایات مورد نیاز را جمع آوری کرده است . جامع احادیث الشیعه اگرچه از جهاتی بر وسائل الشیعه برتری دارد ، ولی هنوز جای خود را باز نکرده است .