شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 222

ص:231

1- (1) . الحدائق الناضره 1 : 14 ، من لا یحضره الفقیه 1 : 3 ، وسائل الشیعه ، ج20 .
2- (2) . وسائل الشیعه 3 : 122 (آل البیت) .
3- (3) . وسائل الشیعه 3 : 8 .

گاهی در مورد عنوان باب ، روایت کافی هم وجود دارد و اتفاقاً از نظر سند و متن با همان نسخۀ تهذیب الاحکام برابر است و یا عیناً متن همان است . فقط سند فرق می کند ، ولی در عین حال محدّث عاملی نسخۀ تهذیب را مقدّم داشته است چون روایات بیشتر بوده است ؛ مثل روایات باب دوّم از ابواب التکفین که کافی یک روایت دارد ، ولی تهذیب الاحکام چندین روایت دارد . گاهی هم وجهی برای تقدّم نمی توان یافت .

4 . نقد نکردن احادیث

مرحوم شیخ حرّ عاملی ، در کتاب وسائل الشیعه ، شیوۀ نقد کردن روایات را در پیش نگرفته است ، روش او در این جهت با روشی که مرحوم علّامه محمّد باقر مجلسی در کتاب بحار الانوار و یا مرحوم فیض کاشانی در کتاب الوافی دارد ، یکسان نیست .

اصل اوّلی در نزد شیخ حرّ عاملی جمع بین روایات و تأویل و در مرحلۀ سوّم حمل بر تقیّه است .

روایاتی را که در روایات عامّه همانند آن یافت می شود ، حمل بر تقیّه می کند و صدور آن را از معصوم محرز می داند . این شیوۀ نوع اخباریان است که اگر روایتی موافق با روایات عامّه باشد ، آن را حمل بر تقیّه می کنند ، به عنوان مثال «محمّد بن الحسن ، بإسناده عن سعد بن عبداللّه ، عن أحمد بن محمّد ، عن الحسین ، عن فضاله ، عن سیف بن عمیره ، عن أبی بکر الحضرمی قال : صلّیت بأصحابی المغرب فلمّا أن صلّیت رکعتین سلّمت ، فقال بعضهم : إنّما صلّیت رکعتین ، فأعدت ، فأخبرت أبا عبداللّه علیه السلام فقال : «لعلّک أعدت ؟» قلت : نعم ،