شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 228

ص:237

طوسی را نیز می آورد وگاهی تأویل وتوجیه شیخ طوسی را نمی پسندد ، لذا خود توصیۀ دیگری ارائه می دهد . و گاهی نیز از توجیهات فقها استفاده می کند(1) .

بیشتر بیانات شیخ حرّ عاملی همان تأویل و بیان مراد به گونه ای است که رفع تعارض شود . حمل های محدّث عاملی همچون حمل بر کراهت(2) ، استحباب تقیّه(3) ضرورت(4) ویا حمل بر حالت خاصّی مثل اختصاص به شریعت خاص(5) ، از جمله جمع های عرفی می باشد .

گفتار سوّم: کاستی ها

1 . ذکر نکردن اختلاف نسخه ها (سند ، متن)

سبک محدّث عاملی در نگارش حدیث ، آن است که در ابتدای باب ، روایت را از الکافی یا تهذیب الاحکام و یا من لا یحضره الفقیه می آورد و همان گونه که گفتیم ، در بیشتر موارد همان روایت محمّد بن یعقوب کلینی را مقدّم می دارد ، پس از آن می گوید : «ورواه الشیخ بإسناده ، ورواه محمّد بن علیّ بإسناده» ؛ یعنی طوسی و صدوق این روایت را آورده اند . امّا محدّث عاملی متعرّض اختلاف نسخه ها نشده است ، چون کم پیش می آید که سه نسخۀ الکافی و تهذیب الاحکام