شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 24

ص:33

11 . شیوۀ عمومی کلینی در نقل اسناد «عنعنه» است ؛ یعنی روایات را با «عن» در سند نقل می کند ، همان گونه که مسلم بن حجّاج نیشابوری کتاب صحیح مسلم را به این سبک سند آورده است ؛ نه به شیوۀ تسلسل ، آنگونه که بخاری در صحیح خود آورده است . شیوۀ عنعنه در حکم مسند می باشد .

12 . کلینی در بخشی از موارد ، مثل کتاب ارث ، فتاوی خود را آورده و آن را به صورت نثر نقل کرده است ، بدون آنکه آن را به حدیثی نسبت دهد . این خود نکته ای است که در کتاب ارث کافی یافت می شود در حالی که طوسی در تهذیب الاحکام و الاستبصار فتوای خود را نقل نمی کند ، بلکه روایات را در شرح فتوای مفید می آورد ، چون تهذیب الاحکام شرح المقنعۀ شیخ مفید می باشد که شرح آن را با ذکر روایات مستند ساخته است .

ب) اضبطیّت کافی

کتاب کافی در میان کتاب های جوامع چهارگانۀ حدیث ، اضبط آنها شمرده شده است . علّامۀ مجلسی در مقدّمۀ مرآه العقول می گوید : کتاب کافی را شرح کردم ؛ چون اضبط اصول می باشد . و مراد علّامه مجلسی از کلمه اصول در این مورد یعنی جوامع روائی چهارگانه قدما که کافی و تهذیبین و من لا یحضره الفقیه می باشد ، از جوامع چهارگانه هم تعبیر به اصول روائی شیعه می شود . دلیل اضبط بودن و دقیق تر بودن کافی در میان جوامع روایی ، وجوه و نکات ذیل است :

1 . تصحیف و تقدیم و تأخیر در کتاب کافی ، چه در اسناد و چه در متن آن کمتر به چشم می خورد ، در حالی که در سلسلۀ اسناد کتاب تهذیب الاحکام ، تصحیفات و تقدیم و تأخیرها بسیار یافت می شود . شهید ثانی در کتاب الرعایه