شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 243

ص:252

1- (1) . وسائل الشیعه 2 : 372 ، الکافی 3 : 89 ح3 ، تهذیب الاحکام 1 : 170 ح486 .
2- (2) . وسائل الشیعه 2 : 372 ، الکافی 3 : 90 ح5 ، تهذیب الاحکام 1 : 171 ح487 و ص401 ح1254 .
3- (3) . قاعده لا ضرر : 104 .

مثال دیگر : محمّد بن یعقوب ، عن محمّد بن یحیی ، عن الحسن بن علیّ بن عبداللّه ... ورواه الشیخ بإسناده عن محمّد بن یعقوب ، ورواه أیضاً بإسناده عن الصفّار ، عن الحسن بن علیّ بن عبداللّه ، ورواه أیضاً مثله إلی قوله : «فلا إعاده علیه» .

طریق اوّل شیخ طوسی همان نقل کلینی است، ولی طریق دوّم او فرق می کند.

طریق سوّم که شیخ حرّ اشاره کرده ، ظاهراً یافت نشده که آدرس آن را ذکر نکرده اند(1) .

6 . تقطیع روایات در وسائل الشیعه

اشاره

از عللی که باعث شد تا مرحوم آیه اللّه بروجردی دست به تألیف کتاب جامع احادیث الشیعه بزند ، آن بود که روایات در کتاب وسائل الشیعه تقطیع شده است و ایشان معتقد بود ، نباید روایات را تقطیع و فراز فراز کرد . چون ممکن است در صدر روایت قرینه ای وجود داشته باشد که موجب روشنایی و توضیح ذیل روایت شود و عکس آن هم صادق است . باید فقیه روایت را از صدر تا ذیل آن مشاهده کند و بر فقرات آن نظارت داشته باشد تا مقصود معصوم علیه السلام به روشنی حاصل شود .

این گونه نبوده است که ائمّه علیهم السلام روایات یک سطری و کوتاه دربارۀ احکام داشته باشند ، بلکه آنها در جلساتی دربارۀ نماز و یا روزه و یا غیر آن به صورت گسترده سخن گفته اند ، ولی بوسیلۀ راویان تقطیع صورت گرفته است . شاهد بر