شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 251

ص:260

و الاستبصار می باشد . شیخ حرّ عاملی می گوید : طرق شیخ را به همان سبکی که خودش آورده بود ، آوردم و در آن تغییر ایجاد نکردم ، چون کم بود . در وسائل الشیعه هم مثل شیخ رفتار کردم و سلسلۀ اسناد را به صورت تعلیق آوردم ، چون شیخ در آن دو کتاب «تهذیبین» تصریح می کند که در ابتدای هر حدیث ، فقط نام صاحب کتابی را می آورد که حدیث را از آن اخذ کرده است . البتّه طریق و راویان واسطه بین صاحب اصل و امام علیه السلام را ذکر می کند ، ولی واسطه های بین خود و صاحب اصل را نمی آورد ، چون روایات را به شیوۀ تعلیق نقل می کند . معنای تعلیق همین است که از تکرار سند واحد پرهیز می کند و آن را در المشیخه می آورد . مجموع طرق شیخ طوسی در تهذیبین پنجاه و دو طریق می شود .

عدّۀ کلینی

-1

فائدۀ سوّم در بیان عدّۀ کلینی است ، زیرا شیخ کلینی بسیاری از روایات کتاب الکافی را با لفظ «عدّه من أصحابنا» شروع می کند و از لفظ «عدّه» گروهی از مشایخ خود را اراده کرده است .

مخفی نباشد که تمام مواردی که کلینی لفظ «عدّه» را به کار برده ، تفسیر نشده است ، ولی برخی را بیان کرده است ، و یا علمای حدیث و رجال آن را شناسایی کرده اند . علّامۀ حلّی از کلینی در کتاب خلاصه الرجال نقل کرده است(2) .

روشن باشد که دأب مرحوم کلینی آن است که در حدیث اوّل باب ، اگر لفظ