- پیش گفتار 1
- اشاره 5
- اشاره 10
- 1 . اضمار 12
- پیامدهای تقطیع احادیث 12
- اشاره 12
- 2 . اضطراب 13
- 4 . پیدایش تعارض 13
- 3 . فوت شدن قرائن 13
- 6 . فوت شدن سبب ورود بسیاری از احادیث 14
- اشاره 16
- الف) شیوۀ نگارش کافی 22
- ب) اضبطیّت کافی 24
- توضیح درباره برخی القاب کلینی و طرق به او (اشکالات به اسناد) 30
- شیوه نقل حدیث برای کلینی 34
- اشاره 70
- تشکیک درباره صدوق 74
- ویژگی های من لا یحضره الفقیه 75
- گونه های روایات صدوق 94
- صدوق و تفرّد در فتوی 98
- اشاره 110
- گونه های تألیف فقه 113
- 1 . کتاب فقه : 114
- اشاره 114
- ویژگی های تهذیب الاحکام 114
- 1 . تصحیف در روایات تهذیب الاحکام : 120
- برخی نکات دیگر درباره تهذیب الاحکام 120
- 3 . طرق طوسی به صدوق و کلینی : 122
- 2 . پرهیز از تقطیع : 122
- ویژگی های دیگر تهذیب الاحکام 126
- زیادات تهذیب 127
- اشاره 131
- 1 . ضبط الاستبصار : 132
- اشاره 132
- 2 . کتاب علاج الحدیث : 132
- 2 - 2 . گونه های جمع : 133
- 1 - 2 . انواع حدیث : 133
- گفتار اول: زیستنامۀ علمی آیه اللّه بروجردی 135
- اشاره 139
- 1 . تقطیع روایات 139
- گفتار دوم: آرای حدیثی 139
- اشاره 139
- تقطیع دوّم 141
- اشاره 143
- آفت های تقطیع 143
- 2 . مقایسۀ بین احادیث شیعه و اهل سنّت 147
- 3 . وحدت روایات 152
- اشاره 152
- 1 . اخذ به قیود و عدم آن : 153
- 2 . شناخت ارسال خفی : 155
- 3 . شناخت الفاظ معصوم از غیر آن : 155
- 4 . شناخت ارسال پنهان و رفع ارسال : 157
- 5 . تغییر حکم : 158
- 6 . تأثیر وحدت روایات از جمع بین روایات متعارضه : 159
- اشاره 161
- 4 . روایات مرسل 161
- 1 . عدم ذکر آیات الاحکام : 169
- 5 . انگیزۀ تألیف جامع احادیث الشیعه 169
- اشاره 169
- 2 . عدم اشاره به اختلاف نسخه ها : 170
- 6 . روایات فضائل 171
- 3 . تقطیع در روایات وسائل الشیعه : 171
- اشاره 175
- 1 . طبقه شناسی راویان 175
- اشاره 175
- 1 - 1 . شناخت ارسال خفی : 176
- 3 - 1 . شناخت راوی مشترک : 178
- 2 . اهتمام به قرائن 179
- اشاره 179
- وثوق صدوری و سندی 182
- اشاره 184
- 3 . توجّه به قرائن توثیق راویان 184
- 2 . راوی از مشایخ اجازه باشد . 185
- 1 . راوی از مشایخ اصحاب اجماع باشد . 185
- 5 . توجّه به نقل اصحاب اجماع و مراسیل آنها . 185
- 3 . میزان و کثرت روایت یک راوی . 185
- 4 . اتقان روایات راوی . 185
- گفتار اوّل: زیستنامۀ علمی شیخ حرّ عاملی 188
- اشاره 188
- 1 . امل الآمل . 192
- تألیفات 192
- اشاره 192
- 4 . الفوائد الطوسیّه . 193
- 2 . الجواهر السنیّه فی الأحادیث القدسیّه . 193
- 7 . بدایه الهدایه . 193
- 5 . اثبات الهداه . 193
- 3 . هدایه الاُمّه . 193
- 6 . الایقاظ من الهجعه بالبرهان علی الرجعه . 193
- توضیح دو نکته 194
- 1 . عنوان باب 196
- گفتار دوّم: بررسی شیوۀ نگارش وسائل الشیعه 196
- 2 . ریز کردن موضوعات 197
- 3 . چگونگی شروع سند حدیث 198
- 5 . تعیین راویان مشترک 213
- 1 . ذکر روایات قوی در صدر باب 216
- 2 . اکتفا به یک نسخه 220
- 3 . ابتدای شروع باب با روایات کافی 221
- 4 . نقد نکردن احادیث 222
- 5 . برخورد با روایات متعارض 227
- گفتار سوّم: کاستی ها 228
- 1 . ذکر نکردن اختلاف نسخه ها (سند ، متن) 228
- 2 . ذکر اختلاف مؤثّر در معنی 232
- 2 . وجود تصحیفات در اسناد و متن روایات 234
- 3 . ذکر نکردن آیات الاحکام 237
- 4 . ابهام در ذکر روایات 239
- 6 . تقطیع روایات در وسائل الشیعه 243
- اشاره 243
- 1 - 6 . تقطیع اصحاب ائمّه علیهم السلام 244
- 2 - 6 . تقطیع ائمّۀ حدیث 244
- نمونه هایی از تقطیع وسائل الشیعه 248
- اشاره 249
- گفتار چهارم: خاتمۀ وسائل الشیعه 249
- مشیخۀ طوسی 250
- عدّۀ کلینی 251
- القاب ائمّه علیهم السلام 252
- مصادر کتاب 254
- طرق مؤلّف 257
- توصیف مصادر کتاب وسائل الشیعه 260
- اسباب عامّ توثیق 263
- قرائن ثبوت خبر 265
- دلیل صحّت مصادر کتاب 266
- پاسخ از اشکالات 269
- نمونه هایی از تصحیفات 270
- چاپ های وسائل الشیعه 277
ص:278
1- (1) . حجرات : 6 .
مقسم قرار می گیرد ، یعنی خبر واحدی که همراه آن قرائن نباشد . ما قبلاً یادآور شدیم که کتاب های روایی ما همراه قرائن بوده است تا در نتیجه ، اطمینان به صدور روایات آنها از معصوم علیه السلام حاصل کنیم . مرحوم شیخ حسن عاملی (1011ق) در مقدّمۀ منتقی الجمان(1) تصریح کرده است که اکثر تقسیم روایات که در درایه الحدیث وجود دارد ، در میان متأخّران رایج شده و آن را از علمای عامّه گرفته و معانی آن در روایات آنها وجود دارد ، ولی در روایات ما اکثر آن تقسیمات وجود ندارد و اجماع بر عمل به روایات از عصر معصومان تا زمان علّامه وجود دارد و حتماً امام علیه السلام در زمرۀ مجمعین وجود دارد .
اگر کسی شهادت کلینی و صدوق و طوسی را نپذیرد ، لازمۀ آن طعن در عدالت آنها می باشد .
این خلاصۀ چندین وجه بود که مرحوم شیخ حرّ عاملی دربارۀ اعتبار روایات کتبی که از آنها نقل کرده ، ذکر نموده است . خودش در پایان می گوید : این وجوه را برخی از محقّقان ذکر کرده اند که مراد او ملّا امین استرآبادی است که وجوه گوناگونی را برای ردّ تنویع حدیث و اعتبار کتب اربعه آورده است که مرحوم سیّد محمّد باقر خوانساری (1313ق) در روضات الجنّات و شیخ یوسف بحرانی در مقدّمۀ الحدائق الناضره و الدرر النجفیّه آورده اند(2) .
پاسخ از اشکالات
فائدۀ دهم : شیخ حرّ عاملی در فائدۀ دهم در مقام پاسخ از اشکالات و