شیوه تالیف مصادر روائی فقه صفحه 75

ص:84

زمرۀ فقهای محدّث اخباری می باشد . به مجتهدان اصولی ، اهل رأی و نظر نیز گفته می شود ، البتّه شیخ صدوق دو کتاب دیگر با عنوان المقنع و الهدایه در فقه دارد که آن دو کتاب روایت نیستند ، ولی مضمون روایت می باشند .

ویژگی های من لا یحضره الفقیه

1 . صدوق در مقدّمۀ آن یادآور می شود که به ایلاق وارد شدم و سیّد نعمت ، عالم بزرگ آنجا از من خواست کتابی بنویسم که هرکس دسترسی به مجتهد نداشته باشد ، بدان مراجعه کند . همانطور که محمّد بن زکریّای رازی کتاب من لا یحضره الطبیب را نوشت ، صدوق هم کتاب من لا یحضره الفقیه را نوشت .

من لا یحضره الفقیه ، یعنی کسی که فقیه در دسترس او نیست و می تواند به این کتاب مراجعه کند . او در مقدّمۀ کتاب مدّعی شده است روایاتی که در این کتاب آورده ، گزیده بوده و در صدد ذکر تمام روایات هر عنوان نبوده است ، چون کتاب بسیار مفصّل می شود و از استفادۀ عموم مردم خارج می گردد .

2 . او مدّعی است که روایات این کتاب از نظر سند نیز گزیده شده و صحیح می باشد . صحیح ، در نزد صدوق و قدما عبارت از حدیثی است که قرائن بر صدور آن از معصوم علیه السلام وجود داشته باشد . در مقابل آن ، حدیث ضعیف است ؛ یعنی حدیثی که همراه آن قرائن صدور وجود نداشته باشد .

3 . صدوق می نویسد : هر روایتی که در این کتاب آورده ، به آن فتوی داده و بین او و خدای او حجّت می باشد . اینگونه نبوده که هر روایتی را ضبط کند و در این کتاب بیاورد .

4 . کتاب محور بودن صدوق : این ادّعای صدوق در مقدّمۀ من لا یحضره