حکم ظاهری : پذیرش یا انکار؟ صفحه 139

ص:146

گفتار سوم: وجه سوم (راه حل اول محقّق خراسانی) و بررسی آن

وجه سوم

اشاره

این راه حل بر مبنای خود مرحوم آخوند در باب حجیت مبتنی است که می گوید:

حجیت یکی از احکام وضعی است که قابلیت جعل مستقل دارد و به دنبال هیچ حکم تکلیفی و حکم ظاهری جعل نمی شود تا کسی بگوید: اجتماع متضادین یا متماثلین لازم می آید.

به نظر مرحوم آخوند، مجعول در موارد تعبّد به اماره یک حکم شرعی تکلیفی نیست بلکه آن چه را که شارع در موارد طرق و امارات جعل نموده، حجیت است که اثر آن تنجیز و تعذیر می باشد؛ یعنی اگر اماره مطابق با واقع باشد واقع را در حق مکلّف منجّز نموده و گریبان او را می گیرد و اگر مخالف با واقع باشد، مکلّف نسبت به مخالفتش با واقع فقط معذور است و حکمی وجود ندارد تا گریبان او را بگیرد؛(1) مثلاً اگر نماز جمعه به حسب واقع واجب باشد و از طرفی، خبر واحدی قائم شود مبنی بر این که نماز