حکم ظاهری : پذیرش یا انکار؟ صفحه 221

ص:228

گفتار نهم: وجه نهم (راه حل برگزیده)

اشاره

خلاصۀ این راه حل آن است که هم حکم واقعی و هم حکم ظاهری، فعلی است با این تفاوت که شارع از فعلیت حکم واقعی رفع ید کرده ولی فعلیت حکم ظاهری به قوت خود باقی مانده است؛ همانند آن چه دربارۀ متزاحمین گفته می شود مبنی بر این که هر دو حکمِ متزاحم، فعلی می باشند اما از آن جا که احد المتزاحمین، اهمّ و دیگری مهمّ بوده و امکان امتثال هر دو وجود ندارد، شارع از تکلیف فعلیِ مهمّ رفع ید کرده و تکلیف اهمّ به عنوان وظیفۀ مکلّف بر فعلیت خود باقی مانده است. آری، اگر متزاحمین متساوی باشند، به تخییر حکم می شود؛ یعنی از احد المتزاحمین رفع ید می گردد. اساس این راه حل مربوط به امام رحمه الله است.(1)

با توضیح این راه حل، تفاوت آن با سایر راه حل های مربوط به جمع حکم واقعی و ظاهری مشخص خواهد شد. این راه حل بر چهار مقدمه مبتنی است.