حکم ظاهری : پذیرش یا انکار؟ صفحه 233

ص:240

گفتار اول: وجه اول (راه حل شیخ انصاری) و بررسی آن

وجه اول

اشاره

شیخ انصاری این محذور را از راه مصلحت سلوکیه حل کرده است. برای آن که این راه حل و منظور شیخ انصاری روشن شود به طور خلاصه مبنای ایشان را توضیح می دهیم.

همان گونه که پیش از این اشاره کردیم به طور کلّی در باب حجیت امارات و طرق سه مبنا وجود دارد:

1. مبنای طریقیت: مبنای مشهور و صحیح، مبنای طریقیت است؛ یعنی امارات صرفاً طریق به سوی واقع بوده و ابزاری برای وصول به مصلحت واقعی یا دوری و اجتناب از مفسدۀ واقعی می باشند. از آن جا که امارات غالباً به واقع اصابت می کنند بنابراین مصلحت واقع حفظ شده و مانع وقوع در مفسدۀ واقعی می شوند؛ و اگر به واقع اصابت نکنند، معذّر بوده و جلوی عقاب را می گیرند؛ یعنی با این که مصلحت واقع از ما فوت می شود ولی به خاطر ترک واقع عقاب نمی شویم.

2. مبنای سببیت: سببیت بدین معنا است که امارات، سبب حدوث مصلحتی در