حکم ظاهری : پذیرش یا انکار؟ صفحه 243

ص:250

گفتار دوم: وجه دوم (راه حل محقّق نائینی) و بررسی آن

وجه دوم: بخش اول کلام محقّق نائینی

اشاره

محقّق نائینی دربارۀ محذور تفویت مصلحت و القای در مفسده می فرماید: تمامیت این محذور، متوقف بر سه مطلب است به طوری که اگر این سه مطلب پذیرفته شود قطعاً محذور مورد نظر پیش می آید.

مطلب اول: این که ما به تبعیت احکام از مصالح و مفاسد ملتزم شویم؛ یعنی بگوییم:

اگر چیزی واجب یا حرام شده است به خاطر وجود یک مصلحت واقعی لازمهُ الاستیفا یا یک مفسدۀ واقعی لازمهُ الاجتناب در خود آن شیء است.

پیش از این گفتیم: این مطلب که احکام، تابع مصالح و مفاسد واقعی اند، محل اختلاف است؛ معتزله و امامیه نوعاً به تبعیت احکام از مصالح و مفاسد واقعی ملتزم شده و اشاعره آن را انکار می کنند. ما در جای خود، این بحث را مفصلاً مورد بررسی قرار داده و بیان نمودیم که نمی توان ملتزم شد تمامی احکام، تابع مصالح و مفاسد واقعی اند