حکم ظاهری : پذیرش یا انکار؟ صفحه 268

ص:275

پاسخ اشکال دوم

به نظر ما این اشکال وارد نمی باشد؛ چون این فرض که حکم ظاهری مستلزم تنجیز واقع باشد به جایی مربوط می شود که حکم ظاهری با حکم واقعی، هم در جنسِ الزام و هم در نوع آن یکی باشند، در حالی که اشکال ایشان به صورتی مربوط می شود که حکم ظاهری با حکم واقعی فقط در جنس الزامی بودن مطابقت داشته باشد؛ مثلاً اگر حکم واقعی، حرمت و حکم ظاهری نیز حرمت باشد در این صورت، حکم ظاهری مؤکّد زاجریت از واقع خواهد بود، ولی در مفروض ایشان حکم واقعی، وجوب و حکم ظاهری، حرمت است که دو نوع متفاوت اند، اگرچه در اصل الزامی بودن یکسان می باشند. بنابراین، به نظر می رسد این اشکال به محقّق اصفهانی وارد نبوده و همان اشکال اول صحیح است.