حکم ظاهری : پذیرش یا انکار؟ صفحه 281

ص:288

گفتار سوم: وجه سوم (راه حل برگزیده)

اشاره

با توجه به راه حلی که دربارۀ محذور تفویت مصلحت بیان نمودیم، می توانیم محذور نقض غرض را نیز دفع کنیم.

راه حل ما برای محذور تفویت مصلحت این بود که اگر شارع، چه در حال انسداد و چه در حال انفتاح، ما را به ظنون و امارات معتبر متعبّد نکند و بگوید: همه باید نسبت به احکام واقعی یقین پیدا کنند، مفاسد عظیمی را در پی خواهد داشت که نمی توان به آن ملتزم شد. با توجه به این مطلب، راه حل محذور نقض غرض نیز همانند محذور تفویت مصلحت، هم در فرض انفتاح و هم در فرض انسداد بیان خواهد شد.

الف) در حال انفتاح

اشاره

به طور کلّی، در زمان انفتاح باب علم؛ یعنی عصر ائمه علیهم السلام که دسترسی به امام معصوم علیه السلام ممکن می باشد، سه راه پیش روی شارع وجود دارد:

راه اول

شارع همۀ مردم را به تحصیل علم نسبت به احکام مکلّف کرده و بگوید: «أیّها الناس علیکم بالیقین بالأحکام الواقعیه»؛ یعنی مثلاً همه باید احکام را از امام معصوم علیه السلام