حکم ظاهری : پذیرش یا انکار؟ صفحه 63

ص:70

گفتار ششم: مبعّدات حکم ظاهری

اشاره

وجود حکم ظاهری مبعّداتی دارد که به آن ها اشاره می کنیم:

مبعّد اول

یک مبعّد مهم برای حکم ظاهری که هم دربارۀ اصول عملیه و هم دربارۀ امارات، قابل ذکر می باشد، مطلبی است که بین اصولیین شهرت یافته و آن این که تصویب نسبت به احکام واقعی باطل بوده اما نسبت به احکام ظاهری صحیح است. بر این اساس چنان چه مجتهدی وجوب تخییری نماز جمعه در عصر غیبت را از ادلّه استنباط کند، اگر این حکم به واقع اصابت نماید آن را منجّز نموده و در غیر این صورت، واقع را تغییر نمی دهد.

حال اگر مجتهد دیگر آن را واجب عینی دانست و در همین حال مجتهد سوم به این نتیجه رسید که نماز جمعه در عصر غیبت حرام است؛ هر یک از این سه مجتهد بر اساس ادلّه و امارات به حکمی دست یافته اند و فرض این است که هر سه حکم، ظاهری بوده و حجت می باشند. حال آیا واقعاً می توان ملتزم شد که شارع به تعداد مجتهدین دارای احکام ظاهری است؟! یا نسبت به مجتهد واحد می توان گفت: با تغییر مبنا و تبدّل رأی او