راه های فقهی رهایی از مخالفت با احکام شرع صفحه 115

ص:128

بنابراین، ملاک در صحت مزارعه این است که دو طرف مزارعه نسبت به زمین مورد مزارعه دارای حق یکسان نباشند، مانند زمین های موات که ملک هیچ کس نیست و همه نسبت به آنها مساوی هستند و مزارعه در چنین زمین هایی محتاج به کار گرفتن اسبابی مانند اشتراک در بذر است که البته در این صورت از موضوع مزارعه خارج می شود، اما اگر ملکیت یا منفعت انتفاع از زمین به یکی از آن دو اختصاص داشته باشد به کار گرفتن هیچ یک از این حیله ها لازم نیست.

مبحث هشتم: حیله در باب نکاح

اشاره

حیله های متعددی در باب نکاح در کتاب های فقهی آمده است؛ از جمله:

گفتار اول: عقد موقت با فرزند خردسال دیگری

یکی از حیله ها این است که مردی برای محرم شدن با زنی، آن زن را برای چند ساعت، به عقد موقت پسر خردسال خود درمی آورد یا دختر خردسال خود را به عقد موقت مرد دیگری درمی آورد تا مادر این دختر بر آن مرد محرم شود. آیا چنین حیله ای درست است ؟

مرحوم صاحب حدائق دربارۀ این حیله می نویسد:

لو اراد التوصّل الی حلّ نظر یحرم علیه نظرها، و لمس من یحرم علیه لمسها بأن یعقد بابنه الصغیر متعه علی امرأه بالغه لأجل ان یحلّ لاب نظر تلک المرأه العقود علیها و لمسها، او یعقد الرجل بابنته الصغیره علی رجل لأجل ان یکون ذلک الرجل محرما لامّ البنت وجدتها یحلّ له نظرهما و لمسهما و نحو ذلک، و الظاهر عندی صحّه ذلک و انّه یترتب علی هذا العقد ما یترتب علی عقود النکاح، المقصود منها النکاح و ان لم یکن هذا العقد مقصودا به النکاح، وقد عرفت ممّا قدمنا نقله قریبا عن شیخنا الشهید الثانی فی المسالک انّه لا یشترط فی صحه العقد قصد جمیع غایاته المترتبه علیه بل یکفی قصدبعضها.(1)