راه های فقهی رهایی از مخالفت با احکام شرع صفحه 191

ص:204

1- (1) نظریه الربا المحرم فی الشریعه الاسلامیه، ص 2-3. به نقل از: مصادر الفقه الاسلامی، ص 195؛ الربا فقهیاً و اقتصادیاً، ص 320.
2- (2) جامع احادیث الشیعه، ج 18، ص 198.
3- (3) مصادر الحق فی الفقه الإسلامی، ج 3، ص 19. به نقل از: الربا فقهیاً و اقتصادیاً، ص 325.

اگر قرض بدهید و از قرض گیرنده انتظار پاداش داشته باشید چه فضیلتی دارید؟... ولی... کارهای خیر انجام دهید و بدون هیچ چشم داشتی قرض بدهید که در این صورت ثواب فراوان دارید.

در این آموزه، از مسیحیان خواسته شده است که گرفتن هرگونه زیادی درقرض را ترک کنند و در حقیقت، تمام صورت های قرضِ همراه زیادی را نهی کرده است. بدیهی است که این آموزه پس از تحریم ربا در مسیحیت صادرشده است.

گفتار سوم: ربای ماهیانۀ مشروط (ربای نسیه)

فخر رازی دربارۀ ربای ماهیانۀ مشروط می گوید:

أما ربا النسیئه فهو الأمر الذی کان مشهورا متعارفا فی الجاهلیه، و ذلک أنهم کانوا یدفعون المال علی أن یأخذوا کل شهر قدرا معینا، و یکون رأس المال باقیا، ثم إذا حل الدین طالبوا المدیون برأس المال، فإن تعذر علیه الأداء زادوا فی الحق و الأجل، فهذا هو الربا الذی کانوا فی الجاهلیه یتعاملون به.(1)

ربای نسیه - که در جاهلیت معروف و مشهور بود - به این صورت بود که مالی را به دیگری قرض می دادند و بنا می گذاشتند هر ماه مقدار معینی دریافت کنند و اصل مال تا مدت مشخصی نزد بدهکار باقی بماند، وقتی مهلت تمام می شد، طلبکار اصل مال را می طلبید و اگر بدهکار نمی توانست آن را بپردازد، بر مبلغ دریافتی هر ماه می افزود و در مقابل به او مهلت بیشتر می داد و این همان ربایی بود که در جاهلیت با آن معامله می کردند.