راه های فقهی رهایی از مخالفت با احکام شرع صفحه 192

ص:205

گفتار چهارم: ربا در قرض درهم و دینار

یکی دیگر از صورت های رایج ربا در عصر جاهلیت، ربا در قرض درهم و دینار بود. در کتاب احکام القرآن دربارۀ ویژگی های این ربا آمده است:

والربا الذی کانت العرب تعرفه و تفعله إنما کان قرض الدراهم و الدنانیر إلی أجل بزیاده علی مقدار ما استقرض علی ما یتراضون به و لم یکونوا یعرفون البیع بالنقد و....(1)

ربایی که اعراب می شناختند و مرتکب آن می شدند، قرض دادن درهم و دینار تا زمان معینی بود در مقابل مقداری بیشتر از آن چه که قرض گرفته بودند و بر آن توافق می کردند. آنان بیع نقد را نمی شناختند و....

گفتار پنجم: ربا در بیع نسیه

شکل دیگر ربای رایج در عصر جاهلیت، ربا در بیع نسیه بود. در کتاب الجامع فی اصول الربا آمده است:

ربای جاهلی به این صورت بود که فردی جنس را به صورت نسیه به دیگری می فروخت و وقتی مهلت فرا می رسید و مشتری قادر به پرداخت نبود بر مبلغ آن می افزود و فروشنده نیز به وی فرصت می داد.(2)

گفتار ششم: ربا در بیع سلف

در روایت آمده است:

عطا و عکرمه می گویند: آیۀ (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا) درمورد عثمان بن عفان و عباس بن عبدالمطلب نازل شد که به صورت