راه های فقهی رهایی از مخالفت با احکام شرع صفحه 345

ص:358

رهایی از ربا از این راه امکان ندارد که مبلغ معینی را با ضمیمه چیز دیگری به مبلغ بیشتری بفروشند؛ مثل این که صد دینار را همراه یک کبریت به صد و بیست دینار، دو ماهه بفروشد. در حقیقت، این یک قرض ربوی است؛ اگر چه در صورت، بیع است.

از آن جا که قوام هر معاوضه ای، از جمله بیع، به این است که ثمن غیر از مثمن باشد، این روش چون در آن مغایرتی بین ثمن و مثمن نیست، بیع نیست و در حقیقت، قرض است؛ زیرا در قرض لازم نیست که تغایر و تمایز باشد و می توان چیزی را قرض گرفت و سپس با همان چیز، همان قرض و بدهی را پرداخت کرد. بنابراین، با ضمیمه کردن، قرض در همان قرض بودنش باقی می ماند و چون به شرط زیادی است ربوی است.

جواب

جواب های زیادی به این اشکال آیه الله خویی داده شده است. بهترین جواب، جوابی است که به صورت اشکال نقضی، بر ایشان وارد شده و گفته شده است: در فقه، سه نوع بیع داریم (بیع مزاینه،(1) عرایا،(2) محاقله(3)) که در آنها بین ثمن و مثمن