راه های فقهی رهایی از مخالفت با احکام شرع صفحه 40

ص:53

مبحث دوم: واژۀ «مکر» در قرآن

اشاره

واژۀ «مکر» و مشتقات آن در قرآن مجید در موارد متعددی استعمال شده است؛ از جمله:

1. انتساب مکر به خداوند

(أَ فَأَمِنُوا مَکْرَ اللّهِ فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ) (1)

آیا آنان خود را از مکر الهی در امان می دانند؟! در حالی که جز زیانکاران، خود را از مکر (و مجازات) خدا ایمن نمی دانند.

2. انتساب مکر به خداوند و مردم

(وَ إِذا أَذَقْنَا النّاسَ رَحْمَهً مِنْ بَعْدِ ضَرّاءَ مَسَّتْهُمْ إِذا لَهُمْ مَکْرٌ فِی آیاتِنا قُلِ اللّهُ أَسْرَعُ مَکْراً إِنَّ رُسُلَنا یَکْتُبُونَ ما تَمْکُرُونَ) (2)

هنگامی که به مردم، پس از ناراحتی که به آنان رسیده است، رحمتی بچشانیم، در آیات ما مکر می کنند (، و برای آن نعمت و رحمت توجیهات ناروا می کنند) بگو: خداوند سریع تر از شما مکر [چاره جویی] می کند و رسولان [فرشتگان] ما، آن چه مکر می کنید (و نقشه می کشید)، می نویسند!

3. انتساب مکر به خداوند و کافران

(وَ قَدْ مَکَرَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلّهِ الْمَکْرُ جَمِیعاً یَعْلَمُ ما تَکْسِبُ کُلُّ نَفْسٍ وَ سَیَعْلَمُ الْکُفّارُ لِمَنْ عُقْبَی الدّارِ) (3)

پیش از آنان نیز مکر کردند ولی تمام مکرها از آنِ خداست! او از کار هر کس آگاه است و بزودی کفّار می دانند سرانجام (نیک و بد) در سرای دیگر از آن کیست!