راه های فقهی رهایی از مخالفت با احکام شرع صفحه 63

ص:76

برای آن که روزه نگیرد و کفاره هم ندهد، به مسافرت برود و روزه نگیرد و بعد از پایان ماه رمضان، روزۀ آن روز را قضا کند.

این حیله برای فرار از روزه در کتاب های فقهی آمده است. صاحب عروه در این زمینه می نویسد:

یجوز السفر اختیارا فی شهر رمضان بل و لو کان للفرار من الصوم.(1)

مسافرت اختیاری در ماه رمضان جایز است؛ حتی اگر به خاطر فرار از روزه باشد.

یجوز السفر فی شهر رمضان لا لعذر و حاجه، بل و لو کان للفرار من الصوم لکنه مکروه.(2)

مسافرت کردن در ماه رمضان، بدون عذر و اضطرار، حتی برای فرار از روزه جایز است، ولی مکروه است.

آیه الله خویی دربارۀ علّت جواز سفر در ماه رمضان می گوید:

بما ان موضوع الحکم الثانی هو المریض و المسافر فبمقتضی المقابله و ان التفصیل قاطع للشرکه بکون موضوع حکم الاول هو من لم یکن مریضا او مسافرا فیکون المکلف بالصیام هو الصحیح الحاضر... و علیه یجوز للحاضر السفر و لا یجب علی المسافر الحضر لعدم وجوب تحصیل شرط التکلیف لا حدوثا و لا بقاء. فلو کنّا نحن و الآیه المبارکه لقلنا بجواز السفر فی شهر رمضان و لو لغیر حاجه لانّ الواجب مشروط و لا یجب تحصیل الشرط کمایجب.(3)

از آن جا که موضوع حکم دوم (روزه نگرفتن)، مریض و مسافر است، به مقتضای مقابله بین موضوع حکم اول (وجوب روزه) و موضوع حکم دوم (واجب نبودن روزه)، کسی مکلف به روزه گرفتن است که سالم و حاضر در وطن باشد،... بنابراین، جایز است که کسی که در وطنش حضور دارد سفر کند و واجب نیست که مسافر سفر را ترک کند؛ زیرا تحصیل شرط