راه های فقهی رهایی از مخالفت با احکام شرع صفحه 85

ص:98

مبحث دوم: حیله در باب شفعه

اشاره

ابن زهره(1) و ابن ادریس(2) در تعریف شفعه آورده اند:

انّها استحقاق الشریک المخصوص، علی المشتری تسلیم المبیع بمثل ما بذل فیه او قیمته.

شفعه عبارت است از حق اختصاصی شریک، نسبت به مشتری، که در برابرپرداخت قیمت سهم شریک یا مثل آن، سهم شریک در اختیار او قرارمی گیرد.

علامه در تعریف شفعه می نویسد:

هی استحقاق الشریک، انتزاع حصّه شریکه المنتقله عنه بالبیع.(3)

شفعه، استحقاق هر یک از دو شریک است در این که سهم دیگری، با بیع به او منتقل می شود.

با توجه به تعاریف بالا، می توان شفعه را این گونه تعریف کرد:

شفعه، حق اولویتی است که هر یک از دو شریک در خریدن و انتقال سهم شریک دیگر به ملک خود دارند.

حق الشفعه در اموال غیر منقول (زمین) است و در اموال منقول جریان ندارد. همچنین حق الشفعه تنها در صورتی است که ملک، مشترک بین دو شریک باشد و در صورتی که بیش از دو شریک، صاحب زمینی باشند، برای هیچ کدام حق الشفعه نیست.(4)

حیله های متعددی در باب شفعه مطرح است. هدف آنها این است که یکی از دو شریک حق شفعه را از دیگری سلب کند. آیا چنین حیله هایی جایز است ؟