- پیش گفتار 1
- اشاره 5
- اشاره 9
- الف) بلوغ در لغت 9
- ب) احتلام و حُلم در لغت 12
- ج) ادراک در لغت 15
- جمع بندی 17
- الف) عرف عام 18
- ب) عرف خاص 20
- نتیجۀ کلی 24
- الف) تمییز 26
- اشاره 26
- ب) رشد 28
- نتیجه 31
- اشاره 32
- 1. بلوغ نکاح 32
- اشاره 32
- احتمال اول 33
- احتمال دوم 35
- 2. بلوغ حُلُم 36
- 3. بلوغ اشُدّ 38
- نتیجه 40
- تنبیه اول: تعابیر فقها از بلوغ 41
- تنبیه دوم: طریقت یا موضوعیت امارات بلوغ 44
- تنبیه سوم: عمومیت معنای لفظ صبی 46
- تنبیه چهارم: فرق بین احکام شرعی از حیث موضوع 47
- تنبیه پنجم: تأسیس اصل در مسئله 49
- اشاره 51
- نشانه های طبیعی 53
- اشاره 53
- الف) نشانه های مشترک 55
- ب). نشانه های اختصاصی 58
- اشاره 61
- مقدمه 63
- گفتار اول: ادلۀ اثبات تکلیف بر دختران با رویش موی زهاری 65
- اشاره 65
- اشاره 65
- دلیل اول 65
- بررسی دلیل اول 66
- دلیل سوم 67
- دلیل دوم 67
- نتیجه 75
- دلیل اول 77
- اشاره 77
- اشاره 77
- گفتار دوم: شمول این علامت نسبت به دختران 77
- اشاره 78
- بررسی دلیل اول 78
- دلیل سوم 78
- دلیل دوم 78
- بررسی دلیل سوم 79
- تنبیه: وجه اعتبار خشونت در موی زهاری 80
- اشاره 81
- گفتار سوم: رویش موی زهاری؛ 81
- قول اول 82
- قول دوم 84
- نتیجه 86
- گفتار چهارم: اختصاص رویش مو به عانه 87
- اشاره 87
- ادلۀ اختصاص 88
- اشاره 91
- مقدمه 93
- گفتار اول: نسبت احتلام و خروج منی 95
- گفتار دوم: ادلۀ ثبوت تکلیف بر دختران با خروج منی 99
- اشاره 99
- دلیل اول 100
- دلیل دوم 101
- اشاره 102
- کلام صاحب جواهر و بررسی آن 108
- نتیجه 109
- دلیل چهارم 110
- دلیل پنجم 110
- گفتار سوم: ادلۀ منکرین اماریت احتلام در دختران 112
- دلیل اول 112
- اشاره 112
- بررسی دلیل اول 112
- اشاره 113
- دلیل دوم 113
- بررسی دلیل دوم 113
- دلیل چهارم 114
- اشاره 114
- بررسی دلیل سوم 114
- اشاره 114
- دلیل سوم 114
- بررسی دلیل چهارم 115
- اشاره 116
- دلیل پنجم 116
- بررسی دلیل پنجم 117
- نتیجه 118
- 1. خروج منی در وقت امکان 119
- گفتار چهارم: خصوصیات و شرایط اماریت خروج منی 119
- اشاره 119
- 2. فعلیت خروج منی 121
- 3. خروج از محل متعارف 125
- 4. اقتران به شهوت 125
- اشاره 129
- مقدمه 131
- دلیل دوم 133
- گفتار اول: ادلۀ ثبوت تکلیف بر دختران با حیض 133
- اشاره 133
- دلیل اول 133
- نتیجه 140
- تنبیه: اعتبار وقت امکان در حیض 141
- گفتار دوم: حیض نشانۀ بلوغ یا دلیل بر سبق بلوغ ؟ 142
- اشاره 147
- اشاره 149
- گفتار اول: حمل 149
- نتیجه 153
- مدخلیت وضع در اماریت حمل 153
- گفتار دوم: قد 156
- اشاره 156
- توجیه اول 157
- توجیه دوم 158
- بررسی توجیه دوم 159
- نتیجه 160
- اشاره 161
- سایر امور 162
- اشاره 167
- احتمالات سه گانه در مورد سن 169
- بررسی احتمالات سه گانه 170
- اشاره 173
- دستۀ اول 175
- دستۀ دوم 176
- دستۀ سوّم 177
- دستۀ چهارم 179
- دستۀ پنجم 181
- نتیجه 182
- دستۀ اوّل 183
- اشاره 183
- دستۀ دوّم 184
- دستۀ سوم 190
- دستۀ چهارم 197
- دستۀ پنجم 199
- دستۀ ششم 199
- نتیجۀ کلی 226
- جمع بندی روایات سن 226
- تقدم روایات 9 سالگی بر سایر روایات سن 228
- اشاره 231
- راه حل اول 235
- اشاره 235
- اشکال اول 236
- بررسی راه حل اول 236
- اشکال دوم 239
- اشاره 241
- راه حل دوم 241
- اشکال اول 242
- بررسی راه حل دوم 242
- اشکال دوم 243
- اشکال سوم 243
- اشاره 245
- راه حل سوم 245
- راه حل چهارم 252
- اشاره 252
- اشکال دوم 254
- اشکال اول 254
- اشکال سوم 255
- راه حل پنجم 257
- اشاره 257
- بررسی راه حل پنجم 259
- اشکال اول 260
- اشکال سوم 261
- اشکال دوم 261
- اشاره 262
- راه حل ششم 262
- بررسی راه حل ششم 264
- اشکال اول 264
- اشکال دوم 265
- اشکال چهارم 266
- اشکال سوم 266
- اشکال پنجم 267
- اشاره 268
- راه حل هفتم 268
- بررسی راه حل هفتم 270
- اشکال اول 270
- اشکال دوم 271
- اشکال سوم 273
- اشکال چهارم 273
- اشاره 276
- اشاره 277
- بررسی اشکالات راه حل برگزیده 277
- اشکال اول 277
- اشاره 278
- اشکال دوم 278
- پاسخ 279
- پاسخ 279
- اشکال سوم 279
- اشاره 279
- اشکال چهارم 280
- پاسخ 280
- اشاره 280
- اشاره 281
- اشکال پنجم 281
- اشکال ششم 282
- اشاره 284
- اشاره 285
- اشکال هشتم 285
- پاسخ 286
- حکم در فرض تساقط 289
- اشاره 291
- دلیل اول 293
- اشاره 293
- دلیل پنجم 294
- دلیل دوم 294
- دلیل چهارم 294
- دلیل سوم 294
- اشاره 298
- الف) نشانه های طبیعی 299
- ب) سن 301
ص:130
واضح». (1) محقق اردبیلی نیز می فرماید: «وهو کما تری امر وهمی».(2)
البته صاحب جواهر به اختلاف نظر دو گروه از حکما و اطبا در این باره اشاره کرده و می گوید: گروهی مانند ارسطو و پیروانش قائل اند که زن منی ندارد بلکه آن چیزی که از زن خارج می شود، رطوبتی شبیه منی است که اگر منی مرد با آن مخلوط گردد بچه از آن متولد می شود. اما جمعی از جمله جالینوس و اکثر اطبا قائل اند که زن همانند مرد دارای منی است ولی منی مرد قوی تر از منی زن است. سپس ایشان ضمن تأکید بر لفظی بودن این نزاع می فرماید: هر دو گروه بر این که بچه از مجموع هر دو رطوبت تشکیل می شود اتفاق دارند و ملاک در نامگذاری هم عرف و لغه است و در عرف و لغت به رطوبت زن منی گفته می شود و همین مقدار برای ثبوت حکم شرعی کافی است.(3)
دلیل دوم
اشاره
روایاتی که احتلام و خروج منی را مبدأ توجه خطاب و تکالیف قرار داده اند، مختص پسران بوده و لذا نمی توان آن را شامل دختران دانست.
بررسی دلیل دوم
این دلیل نیز ناتمام است؛ چون اگرچه در بعضی از روایات خروج منی در مورد پسران وارد شده، لکن اطلاق بسیاری از روایات شامل دختران هم می شود، چنان چه سابقاً ذکر گردید. به علاوه برخی روایات نیز