- پیش گفتار 1
- اشاره 5
- الف) بلوغ در لغت 9
- اشاره 9
- ب) احتلام و حُلم در لغت 12
- ج) ادراک در لغت 15
- جمع بندی 17
- الف) عرف عام 18
- ب) عرف خاص 20
- نتیجۀ کلی 24
- الف) تمییز 26
- اشاره 26
- ب) رشد 28
- نتیجه 31
- اشاره 32
- اشاره 32
- 1. بلوغ نکاح 32
- احتمال اول 33
- احتمال دوم 35
- 2. بلوغ حُلُم 36
- 3. بلوغ اشُدّ 38
- نتیجه 40
- تنبیه اول: تعابیر فقها از بلوغ 41
- تنبیه دوم: طریقت یا موضوعیت امارات بلوغ 44
- تنبیه سوم: عمومیت معنای لفظ صبی 46
- تنبیه چهارم: فرق بین احکام شرعی از حیث موضوع 47
- تنبیه پنجم: تأسیس اصل در مسئله 49
- اشاره 51
- اشاره 53
- نشانه های طبیعی 53
- الف) نشانه های مشترک 55
- ب). نشانه های اختصاصی 58
- اشاره 61
- مقدمه 63
- دلیل اول 65
- اشاره 65
- اشاره 65
- گفتار اول: ادلۀ اثبات تکلیف بر دختران با رویش موی زهاری 65
- بررسی دلیل اول 66
- دلیل سوم 67
- دلیل دوم 67
- نتیجه 75
- دلیل اول 77
- گفتار دوم: شمول این علامت نسبت به دختران 77
- اشاره 77
- اشاره 77
- اشاره 78
- بررسی دلیل اول 78
- دلیل دوم 78
- دلیل سوم 78
- بررسی دلیل سوم 79
- تنبیه: وجه اعتبار خشونت در موی زهاری 80
- گفتار سوم: رویش موی زهاری؛ 81
- اشاره 81
- قول اول 82
- قول دوم 84
- نتیجه 86
- گفتار چهارم: اختصاص رویش مو به عانه 87
- اشاره 87
- ادلۀ اختصاص 88
- اشاره 91
- مقدمه 93
- گفتار اول: نسبت احتلام و خروج منی 95
- گفتار دوم: ادلۀ ثبوت تکلیف بر دختران با خروج منی 99
- اشاره 99
- دلیل اول 100
- دلیل دوم 101
- اشاره 102
- کلام صاحب جواهر و بررسی آن 108
- نتیجه 109
- دلیل چهارم 110
- دلیل پنجم 110
- گفتار سوم: ادلۀ منکرین اماریت احتلام در دختران 112
- بررسی دلیل اول 112
- دلیل اول 112
- اشاره 112
- اشاره 113
- دلیل دوم 113
- بررسی دلیل دوم 113
- بررسی دلیل سوم 114
- اشاره 114
- دلیل چهارم 114
- اشاره 114
- دلیل سوم 114
- بررسی دلیل چهارم 115
- اشاره 116
- دلیل پنجم 116
- بررسی دلیل پنجم 117
- نتیجه 118
- 1. خروج منی در وقت امکان 119
- اشاره 119
- گفتار چهارم: خصوصیات و شرایط اماریت خروج منی 119
- 2. فعلیت خروج منی 121
- 4. اقتران به شهوت 125
- 3. خروج از محل متعارف 125
- اشاره 129
- مقدمه 131
- دلیل اول 133
- دلیل دوم 133
- اشاره 133
- گفتار اول: ادلۀ ثبوت تکلیف بر دختران با حیض 133
- نتیجه 140
- تنبیه: اعتبار وقت امکان در حیض 141
- گفتار دوم: حیض نشانۀ بلوغ یا دلیل بر سبق بلوغ ؟ 142
- اشاره 147
- گفتار اول: حمل 149
- اشاره 149
- مدخلیت وضع در اماریت حمل 153
- نتیجه 153
- اشاره 156
- گفتار دوم: قد 156
- توجیه اول 157
- توجیه دوم 158
- بررسی توجیه دوم 159
- نتیجه 160
- اشاره 161
- سایر امور 162
- اشاره 167
- احتمالات سه گانه در مورد سن 169
- بررسی احتمالات سه گانه 170
- اشاره 173
- دستۀ اول 175
- دستۀ دوم 176
- دستۀ سوّم 177
- دستۀ چهارم 179
- دستۀ پنجم 181
- نتیجه 182
- دستۀ اوّل 183
- اشاره 183
- دستۀ دوّم 184
- دستۀ سوم 190
- دستۀ چهارم 197
- دستۀ ششم 199
- دستۀ پنجم 199
- نتیجۀ کلی 226
- جمع بندی روایات سن 226
- تقدم روایات 9 سالگی بر سایر روایات سن 228
- اشاره 231
- راه حل اول 235
- اشاره 235
- بررسی راه حل اول 236
- اشکال اول 236
- اشکال دوم 239
- راه حل دوم 241
- اشاره 241
- اشکال اول 242
- بررسی راه حل دوم 242
- اشکال دوم 243
- اشکال سوم 243
- اشاره 245
- راه حل سوم 245
- اشاره 252
- راه حل چهارم 252
- اشکال دوم 254
- اشکال اول 254
- اشکال سوم 255
- راه حل پنجم 257
- اشاره 257
- بررسی راه حل پنجم 259
- اشکال اول 260
- اشکال دوم 261
- اشکال سوم 261
- اشاره 262
- راه حل ششم 262
- بررسی راه حل ششم 264
- اشکال اول 264
- اشکال دوم 265
- اشکال سوم 266
- اشکال چهارم 266
- اشکال پنجم 267
- راه حل هفتم 268
- اشاره 268
- بررسی راه حل هفتم 270
- اشکال اول 270
- اشکال دوم 271
- اشکال سوم 273
- اشکال چهارم 273
- اشاره 276
- بررسی اشکالات راه حل برگزیده 277
- اشکال اول 277
- اشاره 277
- اشاره 278
- اشکال دوم 278
- اشکال سوم 279
- پاسخ 279
- پاسخ 279
- اشاره 279
- پاسخ 280
- اشکال چهارم 280
- اشاره 280
- اشاره 281
- اشکال پنجم 281
- اشکال ششم 282
- اشاره 284
- اشکال هشتم 285
- اشاره 285
- پاسخ 286
- حکم در فرض تساقط 289
- اشاره 291
- اشاره 293
- دلیل اول 293
- دلیل دوم 294
- دلیل پنجم 294
- دلیل چهارم 294
- دلیل سوم 294
- اشاره 298
- الف) نشانه های طبیعی 299
- ب) سن 301
ص:53
1- (1) تفسیر الصافی، ج 1، ص 423.
آشنا به مصالح زندگی و قادر به درک آن می باشد. البته همان گونه که اشاره شد اکثر فقها آن را به مسائل مالی اختصاص داده اند ولی به هر حال مسائل مالی نیز یکی از شئون مهم زندگی است.
بنابراین به نظر می رسد مراد از بلوغ نکاح در آیه همان بلوغ جنسی و توانایی بر آمیزش و تولید مثل می باشد.
2. بلوغ حُلُم
وَ إِذا بَلَغَ الْأَطْفالُ مِنْکُمُ الْحُلُمَ فَلْیَسْتَأْذِنُوا کَمَا اسْتَأْذَنَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیاتِهِ وَ اللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ .(1)
در آیۀ قبل خداوند تبارک و تعالی می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید، کسانی که مملوک شما هستند (عبید و اماء) و کسانی که هنوز به بلوغ حُلُم نرسیده اند (اطفال) باید در شبانه روز سه مرتبه برای ورود اجازه بگیرند. پیش از نماز صبح، پس از نماز عشا و هنگام ظهر؛ یعنی زمانی که لباسهایتان را بیرون می آورید و هنگام خلوت شماست. لکن در این آیه می فرماید: وقتی اطفال شما به حد بلوغ و احتلام رسیدند، همیشه باید اجازه بگیرند.
پس بر طبق این آیات سه گروه مأمور به استجازه در سه وقت برای ورود به مواضع خلوت می باشند. لکن دیگران باید همیشه هنگام وارد شدن اجازه بگیرند؛ زیرا در این اوقات مرد و زن با لباس مخصوص خواب به سر می برند و مراقبت هایی که در سایر اوقات برای حفظ خود دارند، در این سه وقت ندارند.