- یادآوری 1
- اشاره 3
- درآمد 3
- مقدّمه اوّل: شکل گیری بغداد« شهر علم و سیاست 6
- اشاره 6
- ریشه های فقه امامیه 12
- حکومت عباسیان 14
- برخوردهای فکری و عقیدتی در قرن سوّم و چهارم هجری 21
- اشاره 32
- مقدّمه دوّم: روش رایجی که علمای ما برای اثبات حقانیت اهل بیت دنبال می کردند و ما قصد احیای آن را داریم 32
- اقتران میان امامت و مسائل فقه 56
- اشاره 64
- سید مرتضی و فقه کلامی 64
- اشاره 65
- بازگشتی به آغاز 67
- 2. کتاب: الانتصار 72
- سه روش فقهی برای گفتمان در قلمرو مسائل اختلافی 90
- 1. فقه مقارن 90
- اشاره 90
- اشاره 91
- 2. فقه اختلاف 91
- سید مرتضی کدام یک از این دو روش را پیمود؟ 94
- درنگی در حدیث حوض 125
- 3 . فقه کلامی 126
- اشاره 126
- توضیح و تبیین بیشتر 127
- خلاصه این نگرش 131
- فرق میان فقه کلامی و فقه خلاف 133
- اشاره 133
- اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله معصوم اند 134
- تأکید بر لزوم احتیاط و دقّت در تدریس فقه مقارن 138
- یک هشدار 148
- یک شبهه و پاسخ آن 151
- درنگی لازم 155
- چکیده سخن 162
- سخن پایانی 169
ص:68
سید مرتضی و فقه کلامی
اشاره
به اعتقاد ما، به شیوه فقهی کلامی کسی نمی تواند در آید مگرشخصی که دارای ذهن باز و اطلاعات فراوان نسبت به علوم مختلف - به ویژه علم فقه و کلام - باشد .
بزرگان قبل از سید مرتضی (مانند شیخ مفید) و عالمانی که پس از وی آمدند (شاگردان سید مرتضی یا آنها که وی و شیوۀ او را می پسندیدند؛ مانند شیخ طوسی، علاّمه حلّی، شهید) آن را به کار بستند؛ چراکه دربارۀ این دو علم (فقه و کلام) کتاب هایی - با مراتب متفاوت - دارند .
اینان در این عرصه کتاب نوشتند؛ چنان که در دیگر علوم نگارش هایی دارند . در بیان و توضیح مسائل مورد اتفاق و مسائل اختلافی میان مسلمانان، اینان در نوشته هاشان نوآوری کردند؛ زیرا به دو علم فقه و اصول متعارف، و ابزارهای اجتهاد ( نحو، صرف، رجال، درایه که اجتهاد بر پایۀ آنها صورت می گیرد) به تنهایی، بسنده