امر به معروف و نهی از منکر : برگرفته از کتاب ارزشمند فقه الصادق آیت الله العظمی سید صادق روحانی صفحه 117

ص:122

1- . وسائل الشیعه، ج 16، ص 129.
2- . صاحب وسائل این مطلب را چنین ذکر کرده است: «و برخی اصحاب آن را بر حصول ضرر نسبت به مأمور و منهی حمل کرده اند، مانند وقتی که نیاز به جرح و قتل باشد»؛ نک: وسائل الشیعه، ج 16، ص 129.
3- . جواهر الکلام، ج 21، ص 372.

قسمت امر به معروف و نهی از منکر فردی، در صورتی که ضرر از قبیل هلاکت نفس باشد.

فروعات شرط ایمنی از ضرر

از بیان مطالب فوق در رابطه با شرط ایمنی از ضرر، نتایجی حاصل می شود که به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

1. در جایی که مسأله به جامعه ی اسلامی، حفظ احکام الاهی از تغییر و تبدیل، ظلم به مسلمانان، تعدّی به حقوق و سلب آزادی آنان و مانند این ها مربوط است، ایمنی از ضرر در وجوب امر به معروف و نهی از منکر معتبر نیست؛ و حتی امر و نهی واجب است. عملکرد انبیا و ائمّه ی معصومین (علیهم السلام) و اولیای مقرّبی چون ابوذر که سختی ها کشیده و جانشان را از دست دادند، قوی ترین شاهد بر این سخن است. بله؛ در صورتی که در مورد خاصی میان امر به معروف و نهی از منکری که موجب هلاک نفس است، با حیات آن شخص و انجام این فریضه در مسأله ی مهم تری تزاحم و تعارض واقع شود، فقیه باید مراعات الأهمّ فالأهم را بنماید.

2. در وجوب امر به معروف و نهی از منکر در جایی که امر و نهی به شخص یا اشخاصی برمی گردد که متجاوز به جامعه نیستند و موجب تغییر حکم شرعی نمی شوند، ایمنی از ضرر شرط نیست؛ مگر این که آن ضرر، هلاک نفس باشد یا بین آن و مسأله ی مهم تری تزاحم واقع شود.

3.