امر به معروف و نهی از منکر : برگرفته از کتاب ارزشمند فقه الصادق آیت الله العظمی سید صادق روحانی صفحه 12

ص:17

1- الاقتصاد، ص 147.
2- قواعد الاحکام، ج 1، ص 542.
3- اللمعه الدمشقیه، ج 2، ص 409.
4- التنقیح الرائع، ج 1، ص 591 و 592.

افعال خداوند عزّوجل که از این جهت نیز متّصف به حسن و قبح نمی شود، و عقل راهی ندارد که درباره ی افعال خداوند، به نیکو یا ناپسند شمردن آن ها حکم نماید.

این گروه درباره ی سخن خود چنین استناد کرده اند:

الف) فعل، عرَض است و حسن و قبح عقلی نیز از اقسام عرَض هستند، و بر عرَض، عرَض دیگری عارض نشده و به آن متّصف نمی گردد. [پس، فعل نمی تواند به حسن و قبح عقلی متّصف شود.]

ب) عقل، بر خداوند متعال تحکّمی ندارد که بگوید: این فعل از جانب او قبیح است و باید ترکش کند، یا این فعل نیکو است و باید آن را انجام دهد. خداوند هر چه بخواهد، انجام می دهد؛ و هر چه انجام می دهد تصرّف در ملک خویش است و در مورد آنچه انجام می دهد مورد سؤال و بازخواست قرار نمی گیرد(1).

گروهی نیز گفته اند: اگر امر به معروف و نهی از منکر عقلاً واجب بود، معروفی ترک نمی شد و منکری رخ نمی داد، یا آن که خداوند عزّوجل به واجب اخلال وارد آورد؛ تالی جمله شرطیه در این دلیل به هر دو قسم آن باطل است، در نتیجه، مقدّم [وجوب عقلی امر به معروف و نهی از منکر] نیز باطل است.

توضیح جمله ی شرطیه

اگر امر به معروف که اجبار بر انجام معروف، و نهی از منکر که