امر به معروف و نهی از منکر : برگرفته از کتاب ارزشمند فقه الصادق آیت الله العظمی سید صادق روحانی صفحه 149
- اشاره 1
- اشاره 10
- دلیل اوّل: عقل 11
- اشاره 11
- توضیح جمله ی شرطیه 12
- 1) آیات ایجابی 15
- دلیل دوم: کتاب (آیات قرآن کریم) 15
- 2) آیات معارض 34
- دلیل سوم: سنّت 41
- دلیل چهارم: اجماع 66
- اشاره 68
- مسأله دوم: اقسام امر به معرف و نهی از منکر 72
- 1) امر به معروف و نهی از منکر، واجب عینی یا کفایی ؟ 72
- 2) امر به معروف و نهی از منکر، اجتماعی و فردی ؟ 76
- مسأله سوم: بررسی شرایط امر به معروف و نهی از منکر 84
- اشاره 84
- 1) شناخت معروف و منکر 85
- 2) شناخت مأمور و منهی از معروف و منکر 89
- 3) احتمال تأثیر در امر به معروف و نهی از منکر 93
- 4) اصرار و پافشاری بر انجام کار 104
- اشاره 107
- 5) ایمنی از ضرر 107
- فروعات شرط ایمنی از ضرر 117
- 6) اجتناب آمر و ناهی از محرّمات 120
- 7) مکلّف بودن آمر، ناهی، مأمور و منهی 127
- الف) انکار به قلب 129
- اشاره 129
- ب) انکار به زبان 134
- اشاره 135
- ج) انکار با دست 135
- ترتیب بین مراتب سه گانه 139
- اشاره 142
- مسأله پنجم: زخم زدن و کشتن بدون اجازه ی امام 142
- فروعات مسأله چهارم و پنجم 149
- اشاره 156
- دوم: مزاحمت مجتهدان نسبت به یکدیگر 168
- اشاره 171
- ادلّه ی جواز 172
- ادلّه ی عدم جواز 176
- چهارم: امر به معروف و نهی منکرِ خانواده 178
- پنجم: اخذ اجرت در امر به معروف 181
- ششم: وظیفه ی مصلِح در قبال جامعه 185
- تألیفات 188
ص:154
1- . وسائل الشیعه، ج 16، ص 131، 21162.
2- . نک: وسائل الشیعه، ج 16، ص 131، باب 3 از ابواب امر به معروف.
مطلب صاحب جواهر(1) درباره ی منع این که خطاب به عامّه ی مردم باشد، غیرتام است.
بله؛ آنچه درباره ی ظهور آن در جواز بدون وجوب گفته، متین است. با این حال، در قتل - به خاطر علم به اهتمام شارع به آن - احتیاط ترک نمی شود. پس، سخن شهید ثانی که: «بین ایجاب جرح و ایجاب قتل تفصیل وجود دارد و اوّلی جایز است نه دومی»(2) ، اگر قوی تر نباشد، در این که احوط است شکّی نیست. نکته ی مهم آن که: جواز قتل تنها در صورتی است که بر آن مفسده ای مهم تر مترتّب نشود؛ در غیر این صورت، جایز نیست.
فروعات مسأله چهارم و پنجم
از مطالبی که گفته شد، مسائلی استخراج می شود که برخی از آن ها عبارت است از:
1. انکار قلبی اگر چه از اقسام امر به معروف و نهی از منکر است، باید یا با اظهار ناراحتی از فاعل، یا کناره گیری و ممانعت از او و یا سخن نگفتن و کارهایی از این قبیل اظهار شود.
2. در مراتب این مرتبه، الایسر فالایسر باید مراعات شود.
3. وجوب انکار زبانی متوقّف بر عدم تأثیر انکار قلبی نیست. بلکه آمر و ناهی بین این دو مخیر هستند؛ البته با رعایت