امر به معروف و نهی از منکر : برگرفته از کتاب ارزشمند فقه الصادق آیت الله العظمی سید صادق روحانی صفحه 76

ص:81

1- . اعراف (7)، 159.
2- . نحل (16)، 120.
3- . وسائل الشیعه، ج 16، ص 126، ح 21152.

داشتند، تفاوتی در کفایی یا عینی بودن آن نداشته و تکلیف متوجّه همان عده است و از افرادی که ناتوان هستند، ساقط می شود.

بنابراین، بحث در این زمینه برای ما مهم نیست. اگر چه اظهر این است که امر به معروف و نهی از منکر به خاطر اصالت عینی وجوب، و امر به آن دو در بسیاری از آیات و روایات به طور عام واجب عینی بودن است. از آن جمله است: الف) آیه ی شریفه ی: کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ(1) ؛ شما بهترین امتی هستید از میان مردم پدید آمده، که امر به معروف و نهی از منکر می کنید»؛ و ب) حدیث شریف نبوی: «لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ ولَتَنهُنَّ عَنِ المُنکَرِ، أو لَیعُمَّنَّکُم عَذابُ اللّه(2)؛ یا امر به معروف و نهی از منکر می کنید، یا عذاب خدا همه ی شما را فرامی گیرد»، و ج) حدیث شریف نبوی: «مُروا بِالمَعروفِ و إن لَم تَعمَلوا بهِ کُلِّهِ وانهَوا عَنِ المُنکَرِ وإن لَم تَنتَهوا عَنهُ کُلِّهِ(3)؛ به خوبی ها فرمان دهید هرچند خودتان به همه ی آن ها عمل نکنید و از زشتی ها باز دارید، گرچه خود از همه ی آن ها خودداری نورزید»، و روایات دیگری که در این زمینه وجود دارد.

2) امر به معروف و نهی از منکر، اجتماعی و فردی ؟

آیا امر به معروف وظیفه ی تمامی مکلّفین است یا وظیفه ی گروه خاصی، یعنی علما که جایگاه ویژه ای در جامعه دارند،