تاملی در معنای مناسک حج صفحه 11

اوّلین نکته، تبیین ویژگیهای فیزیکیِ نقطه و منطقه‌ای است که مناسک در آن برگزار می‌شود.

مرکز عالَم‌

فرقی نمی‌کند که، بنا به استناد و نظریّات مختلف زمین‌شناسی، در ابتدای خلقت، کره زمین را یک «گویِ» آتشین بپنداریم که به مرور سرد شده است، یا این که آن را کُره‌ای بدانیم پوشیده از آب، که به تدریج و به دنبال چین‌خوردن زمین و پدید آمدن پستی و بلندی بر روی آن، آبها به سوی نقاط پست‌تر رانده شده و خشکیها پدید آمده‌باشند، و یا این که ترکیبی از این دو روند را فرض کنیم. در هر حال، شکّی در این نیست که در هر حالت، بنا به منطق ریاضی، ظهور خشکی از یک «نقطه» آغاز شده و به مرور توسعه یافته است. به بیان ساده، پدیدار شدن سطح یک کُره (پوشیده از هر چه که باشد) یا دگرگونی در این سطح، از حالتی به حالت دیگر، بی‌گمان از یک نقطه آغاز می‌شود و سپس با سرعتی (که ممکن است سریع یا کُند باشد) در سطح کُره گسترش خواهد یافت. به این ترتیب، برای ظهور خشکیهای زمین نیز، وجود و ظهور چنین نقطه‌ای، از نظر علمی و بر طبق منطق ریاضی، به عنوان اوّلین نقطه، محرز است. این «نقطه» را «مرکز» زمین می‌نامیم، تا تفحّص کنیم و دریابیم که جهانیان، و از همه بالاتر خالق عالمیان، آن را چه نامیده‌اند. تعالیم اسلام، زمان ظهور خشکی در روی کره زمین را «دحوالارض» می‌نامد. «دحوالارض» که عبارت از ظهور و گسترش زمین کعبه و حرم خداست، مطابق برخی روایات، در بیست و پنجم ذی‌القعده (از ماههای حجّ) رخ