تاملی در معنای مناسک حج صفحه 37

موضوعات مربوط به هر یک از اجزاء و عناصر، هر کدام پژوهشهای مستقلّی را طلب می‌کند، که از حوصله این وجیزه خارج است، و در اینجا تنها از باب آشنایی و زمینه‌سازی مباحث بعد به ذکر مختصر نکاتی بسنده می‌گردد.

زمان حج‌

زمان حجّ، ماه «حرام»: «ذی‌الحجّه»، بین دو ماه حرام دیگر، «ذی‌القعده» و «محرّم‌الحرام.» ماههای حرام یا ماههای امن، ماههایی که امنیّت و حرمتشان مورد تأیید اسلام نیز هست. ماههایی که طیّ آنها، حتّی عرب جاهلی شمشیرها را به زمین می‌نهاد، و «صلح» و «آرامش»، به انسانها فرصت تفکّر می‌داد، تا برای زیستن و برای تعریف روابط خویش، به چیزی جز شمشیر نیز بیندیشند. و دنیای امروز، در کنار همه روزها و هفته‌هایی که برای همه چیز دارد، نه تنها سه ماه متوالی (و چهار ماه در سال)، که حتّی یک روزِ «صلح» و یک روزِ بدون جنگ ندارد. (1) امّا ماههای حرام (یعنی چهار ماه ذی‌القعده، ذی‌الحجّه، محرم‌الحرام و رجب‌المرجّب) یکی از زیباترین افتخارات مسلمانان است که طیّ آنها جملگی موجودات باید در صلح و امنیّت و آرامش باشند، (2) و نه‌تنها سخن از صلح است، که جنگ نیز (مگر دفاع و مقابله با تجاوز) تعطیل و حرام است.