تاملی در معنای مناسک حج صفحه 69

(سجده‌گاهی) می‌سازیم.» (1) و در اینجا، قبر اسماعیل و هاجر و قبور کثیری از پیامبران داخل مسجد و داخل طواف و محلّ عبادت میلیونها انسان موحّدی، که به زیارت کعبه و انجام مناسک حجّ می‌شتابند، قرار دارند.

به راستی اسماعیل این مقام را که در کنار خانه خدا داخل طواف میلیاردها انسان در طول تاریخ قرار گیرد، از کجا به دست آورد؟ یکی از اصلی‌ترین علل کسب این مقام، قبول و پذیرش فرمان الهی به جان و دل است. اسماعیل، نه تنها در برابر دستور الهی تردید و شکّ و اعتراض نکرد، که حتّی پدری چون ابراهیم را نیز به اجرای دستور الهی ترغیب کرد. (2)

صفا و مروه‌

صفا و مروه دو کوه‌اند، به فاصله تقریبی چهارصد متر (3) که هر دو از شعائر الهی‌اند. (4) در معنای شعائر نیز آمده است: «شعائر جمع «شعیره» به معنای نشانه است [و] از این رو احکام الهی و آنچه عظمت او را نشان دهد شعائر الهی گویند.» (5) آیاتی از کلام الهی به «شعائر الهی» اشاره می‌کنند که هر سه مورد آن صراحتاً موضوعات مرتبط با حجّ را، به عنوان نشانه‌های

1- 1. کهف: 21.
2- 2. صافّات: 102.
3- 3. ابن‌بطوطه، این فاصله را 493 گام می‌داند.
4- 4. بقره: 159.
5- 5. آیت‌الله جوادی‌آملی، صهبای حجّ، ص 56.