تاملی در معنای مناسک حج صفحه 74

اسماعیل داشت، و ابراهیم با سنگ‌ریزه‌هایی او را می‌راند و به وسوسه‌های او بی‌توجّه بود.

سایر امکنه‌

اگر چه مکانها و مواضعی که به عنوان جایگاههای انجام مناسک حجّ معروف‌اند، به اجمال معرّفی شدند، امّا در کنار آنها مکانها و مواضعی نیز وجود دارند که هر یک، یادآور دوره‌ای از تاریخ، یادآور بزرگوارانی از تاریخ اسلام، و یادآور اتّفاقاتی خوش یا ناخوش هستند. ضمن ارجاع مطالعه فهرست و ویژگیهای جامع این مکانها در منابع مربوطه، در این اجمال به معرّفی اجمالی آنها بسنده می‌گردد.

زمزم: چاهی است مبارک در مجاورت کعبه (1) که تا سال 1383 با پلّه‌هایی که در صحن مسجدالحرام بود، زایران به کنار تأسیسات کنار چاه می‌رفتند و از آب آن استفاده می‌کردند. امروزه آن قسمت مسدود شده و استفاده از آب زمزم از آب‌خوریهای منصوب در جای‌جای مسجدالحرام ممکن است. این چاه که زیر پاهای کوچک اسماعیل از زمین جوشید، نه تنها اسماعیل و هاجر را از تشنگی رهانید، که باعث پیدایش شهر مکّه شد همواره منبع تأمین آب زایران بوده است. این چاه پیش از ظهور اسلام خشکیده بود و توسّط حضرت عبدالمطلّب، احیا شد و از آن زمان، همچنان از زمین می‌جوشد.

غار حرا: غار حراء واقع در کوه حرا و در یک فرسخی شمال مکّه و در محلّی مشرف به منی)، محلّ نیایش پیامبر اکرم در سالهای پیش