مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 160

حكم عاجز

322- اگر كسی تلبیه را به مقدار واجب نداند، باید آن را یاد بگیرد، یا كسی به او تلقین كند؛ یعنی كلمه كلمه بگوید و شخصی كه می‌خواهد احرام ببندد، دنبال او به‌طور صحیح بگوید.

323- اگر نتواند تلبیه را یاد بگیرد، یا وقت یاد گرفتن نباشد، و با تلقین هم نتواند بگوید، احتیاط آن است كه هر طور كه می‌تواند بگوید، و ترجمه‌اش را هم بگوید؛ و بهتر آن است كه علاوه بر آن نایب هم بگیرد.

نگفتن تلبیه با فراموشی یا جهل‌

324- اگر كسی تلبیه را به خاطر فراموشی یا ندانستن حكم نگوید، واجب است در صورت امكان، به میقات بازگردد و لبیك بگوید؛ و اگر نتواند برگردد و داخل حرم نشده، همان جا بگوید؛ و اگر داخل حرم شده، واجب است برگردد به‌خارج حرم و لبیك بگوید؛ و اگر ممكن نیست، همان جا لبیك بگوید؛ و اگر بعد از گذشتنِ وقتِ جبران، یادش آمد، صحت عمل بعید نیست.

______________________________
(1). آیة اللَّه فاضل: و ظاهراً همین مقدار كافی است و احتیاط مستحب آن است كه ترجمه را بگوید و نایب‌نیز بگیرد.
(2). آیات عظام تبریزی، مكارم: احوط این است كه نایب هم بگیرد.

آیة اللَّه بهجت، آیة اللَّه خویی: به ذیل مسأله 236 مناسك محشای حج مراجعه شود.

آیة اللَّه خامنه‌ای: اگر نتواند یاد بگیرد هرچند بر اثر تنگی وقت باشد و نتواند آن را با تلقین نیز صحیح ادا كند، به هر نحو كه می‌تواند بگوید. و در این صورت احتیاط آن است كه علاوه بر گفتن خودش نایب هم بگیرد.

آیة اللَّه سیستانی: كافی است به نحوی كه می‌تواند بگوید، اگر عرفاً صدق تلبیه كند و اگر صدق نكند به احتیاط واجب، هم مرادف عربی و هم ترجمه آن را بگوید و نیز نایب بگیرد.

آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: اگر تلقین ممكن نشد به هر طوری كه می‌تواند بخواند و ترجمه‌اش را به فارسی یا زبان دیگر بگوید و نایب هم بگیرد رجاءً، كه از طرف او به‌طور صحیح بخواند. (مناسك فارسی، ص 29).

آیة اللَّه نوری: نایب گرفتن لازم نیست.

(3). آیات عظام اراكی، خامنه‌ای، فاضل: احرام ببندد و لبّیك بگوید.

آیة اللَّه سیستانی: بنابر احتیاط واجب به مقداری كه ممكن است به طرف میقات برگردد و محرم شود.

(4). تفصیل این مسأله در ذیل مسأله 262 گذشت.
(5). آیة اللَّه بهجت: محل تأمّل است. (مناسك شیخ، ص 12).

چون نظر آیات عظام این است كه كسی كه تلبیه را ترك نماید محرم نمی‌شود لذا تفصیل این مسأله را باید در ذیل مسأله 236 و 262 (در مناسك محشای حج) جستجو كرد.

آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: صحت عمل خالی از اشكال نیست.

آیة اللَّه سیستانی: اگر در عمره باشد صحت عمل مورد اشكال است.

آیة اللَّه فاضل: اگر بعد از اعمال حج یادش آمد حج او صحیح است. ولی اگر بعد از عمره تمتّع یا عمره مفرده یادش آمد عمره باطل است، و در عمره تمتّع اگر فرصت دارد و امكان جبران دارد باید به میقات ولو به ادنی‌الحل برگردد و جبران كند و اگر امكان جبران نبود حج افراد انجام دهد، و در این صورت كفایت از حَجّةالاسلام می‌كند.

آیة اللَّه مكارم: اگر بعد از اتمام حج یا عمره یادش بیاید، عمل او صحیح است.