مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 182

احتیاط در تعدّد است؛ و در فرض استعمال در چند وقت، این احتیاط ترك نشود.

اگر بعد از استعمال بوی خوش، كفّاره داده شود و مجدّداً استعمال شود، كفّاره تكرار می‌شود.

6- سرمه كشیدن‌

383- ششم- سرمه كشیدن به سیاهی زینتی هرچند قصد زینت نكند. و احتیاط واجب، اجتناب از هر سرمه زینتی است؛ و اگر بوی خوش داشته باشد- بنابر اقوی- حرام است.

______________________________
(1). آیة اللَّه فاضل: بنابر اقوی كفّاره را باید متعدد بدهد.
(2). آیة اللَّه خویی: متعرض این مسأله نشده‌اند.

آیة اللَّه سیستانی: كفّاره با تعدّد لبس یا خوردن طیب مكرّر می‌شود چه در بین آن كفّاره داده باشد یا نداده باشد.

(3). آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: از سرمه سیاه بدون قصد زینت بنابر احتیاط واجب اجتناب كند.

آیة اللَّه خامنه‌ای: سرمه كشیدن اگر زینت محسوب شود، بر محرم جایز نیست، همچنین خط كشیدن به دور چشم‌ها كه زنان انجام می‌دهند، جایز نمی‌باشد و در این مورد تفاوتی میان رنگ سیاه و دیگر رنگ‌ها وجود ندارد.

آیة اللَّه سیستانی: سرمه سیاه و هر سرمه‌ای كه زینت حساب شود، اگر به قصد زینت باشد حرام و اگر به قصد زینت نباشد احتیاط واجب در ترك است و امّا سرمه‌ای كه نه سیاه باشد و نه زینت شمرده شود، اگر به قصد زینت نباشد جایز و اگر به قصد زینت باشد احتیاط واجب در ترك است، بلی در هر صورت برای معالجه در حال اضطرار اشكال ندارد. (مناسك، مسأله 246).

آیة اللَّه مكارم: فرقی بین سرمه سیاه و غیر سیاه نیست، ملاك در حرمت زینت و عدم زینت است.

(4). آیةاللَّه تبریزی و آیةاللَّه خویی: از سرمه غیر سیاه با قصد زینت بنابر احتیاط دوری كند.

آیةاللَّه بهجت: اگر سرمه سیاه بكشد و قصد زینت نداشته باشد بلكه برای علاج مرض باشد اشكال ندارد. (مناسك، مسأله 246).

(5). آیة اللَّه بهجت: احوط اجتناب از مطلق سرمه است، اگر به‌قصد زینت باشد یا بوی خوش در آن باشد. (مناسك شیخ، ص 21).

نظر آیات عظام در قسم پنجم از محرّمات احرام گذشت.