مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 185

395- فسوق اختصاص به دروغ گفتن ندارد بلكه فحش دادن و فخر به دیگران، نیز فسوق است. در فسوق، غیر از استغفار كفّاره نیست، و مستحب است چیزی كفّاره بدهد و اگر گاو ذبح كند بهتر است.

9- جدال‌

اشاره

نهم- جدال؛ و آن گفتن «لا وَاللَّه» و «بَلی وَاللَّه» است.

396- گفتن كلمه «لا» و كلمه «بَلی» و در سایر لغات، مرادف آن؛ مثل «نه» و «آری»، دخالتی در جدال ندارد، بلكه قَسَم خوردن در مقامِ اثبات مطلب یا ردّ غیر، جدال است.

قسم به لفظ خدا و دیگر اسمای الهی‌

397- قَسَم اگر به لفظ «اللَّه» باشد یا مرادف آن؛ مثل «خدا» در زبان فارسی، جدال است؛ و اما قَسَم به غیر خدا، به هر كس باشد، ملحق به جدال نیست.

______________________________
(1). آیة اللَّه بهجت: اظهر مقیّد بودن دروغ گفتن و دشنام دادن و مفاخرت است به آن‌كه بر غیر محرم حرام‌باشند. (مناسك شیخ، ص 22).
(2). آیة اللَّه تبریزی: فخر كردن بر دیگران، اگر برای اثبات فضیلت و برتری برای خود باشد كه توهین دیگری را در برداشته باشد، این عمل فی نفسه حرام است.

آیة اللَّه خویی و آیة اللَّه سیستانی: فخر كردن اگر مستلزم اهانت و تحقیر مؤمن باشد همیشه حرام است و در حال احرام حرمتش مؤكّد است و اگر چنین نباشد اشكالی ندارد حتی در حال احرام.

آیة اللَّه فاضل: خواه موجب نقص دیگران باشد و یا نباشد.

آیة اللَّه مكارم: بنابر احتیاط واجب فخر فروشی نیز از فسوق است.

(3). آیات عظام: تبریزی، فاضل، گلپایگانی: در مرادف احتیاط شود.

(4) آیة اللَّه فاضل و آیة اللَّه خویی: كلمه لا و بلی دخالت در مطلب دارد.

آیة اللَّه گلپایگانی: بنابر احتیاط لازم، گفتن كلمه «آری واللَّه» و «بله واللَّه» و «نه واللَّه» ملحق به آن است.

(5). آیة اللَّه خویی: بنابر احتیاط واجب لفظ مرادف «اللَّه» به هر زبانی كه باشد ملحق به جدال است.

آیة اللَّه بهجت: اگر قسم به لفظ جلاله نباشد اظهر عدم الحاق است و اگر به لفظ جلاله باشد ظاهر تحقّق حرام به مجرّد آن است. (مناسك شیخ، ص 22).

آیة اللَّه فاضل: ظاهراً لفظ «اللَّه» بدون «لا» و «بلی» جدال محرّم نیست و مرادف «اللَّه» نیز به هر زبانی كه باشد جدال محرّم نمی‌باشد.

آیة اللَّه خامنه‌ای: احتیاط واجب آن است كه از قسم خوردن به نام‌هایی كه ترجمه واژه اللَّه به زبان‌های دیگر است- مانند كلمه خدا در زبان فارسی- اجتناب كند، همچنین بنابر احتیاط واجب، باید از قسم خوردن به نام‌های خداوند مانند رحمن، رحیم، قادر، متعال و … در حال منازعه خودداری نماید.