مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 199

احرام در مسجدالحرام و استظلال تا منزل‌

471- كسانی كه از مسجدالحرام برای حج محرم می‌شوند می‌توانند در بازگشتِ به منزل، در ماشین سقف‌دار سوار شوند و در آن جا پیاده شوند؛ ولی اگر از اول قصد عرفات داشته باشند و نمی‌خواهند در منزل پیاده شوند، بنابر احتیاط، سوار نشوند.

استظلال از مسجد تنعیم در احرام عمره مفرده‌

472- با توجه به این‌كه تنعیم جزو مكه شده و مكه منزل است، استظلال در مكه برای كسی كه از تنعیم محرم شده است، مانع ندارد.

سایه ثابت و متحرك‌

473- در حرمت استظلال، فرقی بین سایه متحرك- مثل چتر و ماشین مسقّف- و سایه ثابت، مثل پل و غیره، نیست؛ و نیز فرقی بین اجبار و اختیار نیست؛ ولی بر عبور از زیر پل‌هایی كه در جاده‌ها هست، استظلال صادق نیست.

سوار شدن بر ماشین مسقف بدون توجه‌

474- اگر كسی بدون توجه، در روز سوار ماشین سقف‌داری كه حركت می‌كند شود، باید بعد از توجه، بلافاصله پیاده شود؛ و اگر تأخیر كند، باید كفّاره بدهد؛ ولی سوار و پیاده شدن از ماشین مسقّف در حالی كه ایستاده است، مانع ندارد.

گذشتن از زیر پل و تونل‌

475- آنچه در حال احرام، حرام است، سایه بر سر قرار دادن است؛ بنابراین اگر ماشین از زیر پل‌هایی كه در مسیر واقع شده برود و محرم به ناچار از زیر پل‌ها عبور كند و یا ماشین مثلا در جایگاه

(1)- به مسأله 472 مراجعه شود.

آیة اللَّه فاضل، آیة اللَّه مكارم: در هر دو فرض مانعی ندارد.

(2)- آیات عظام: بهجت، تبریزی، خامنه‌ای، سیستانی: به احتیاط واجب، استظلال نكند. آیة اللَّه خویی: تا ورود به مكه متیقّن سابق.

(3)- آیات عظام بهجت، تبریزی، خامنه‌ای، خویی، سیستانی، فاضل، مكارم، نوری: عبور از زیر سایبانِ‌ثابت اشكال ندارد.

آیة اللَّه گلپایگانی: احتیاط آن است كه به اختیار خود، روز از آن تونل‌هایی كه صدق رفت و آمد در منزل نمی‌كند، نرود. (آراء المراجع، ص 178).

(4)- آیة اللَّه سیستانی: در فرض اجبار قطعاً حرام نیست.