مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 239

عذرش را دارد، باید تا هنگام تنگ شدن وقت یا قطع امید، صبر كند.

فرض كفایت طواف و نماز با تیمّم‌

596- اگر معتمر جنب باشد و آب برای او ضرر داشته باشد، یا آب موجود نباشد و یا اگر بخواهد آب بیابد و غسل كند وقت عمره می‌گذرد، طواف و نماز با تیمم كافی و مجزی است و نایب گرفتن لازم نیست.

تیمم به جای وضو

597- انجام طواف و نماز با تیمم با امكان وضو صحیح نیست، و اگر كسی با امكان وضو، تیمم كرده، اگر اعمال حج را با اعتقاد به صحت به پایان برده، از احرام، خارج شده و فقط باید

(1)- آیة اللَّه بهجت: اگر طواف با تیمم در آخر زمان تمكّن از مباشرت واقع شود. (مناسك شیخ، ص 36).

آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: بنابر احتیاط نایب هم بگیرد.

(2)- آیة اللَّه بهجت: اگر بعد از تقصیر بفهمد كه طوافش باطل بوده، لازم است اعاده كند و احتیاطاً سعی وتقصیر را نیز اعاده كند و اگر بعد از اعمال حج فهمید، غیر از تدارك، در صورت امكان عمره مفرده هم به جا می‌آورد علی الأحوط. (مناسك، س 85 و 75).

آیة اللَّه تبریزی: اگر تدارك نكرده، حجّ وی اشكال دارد.

آیة اللَّه خویی: به حاشیه مسأله 254 مراجعه شود.

آیة اللَّه سیستانی: حج باطل است و به احتیاط واجب باید یك شتر كفّاره بدهد.

آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: و در هر صورت، از احرام خارج نشده و اگر قبل از وقوفین باشد پس از طهارت، طواف و نماز و سعی و تقصیر عمره تمتع را انجام دهد و سپس محرم شود برای حج تمتع و اگر بعد از وقوفین‌یا بعد از حج بفهمد، حج او مبدل به حج افراد می‌شود و بعد از اعمال حج احتیاطاً عمره مفرده انجام دهد و سال بعد ثانیاً، عمره و حج تمتّع را بجا آورد. (مستفاد از مجمع المسائل، ج 1، ص 478 مسأله 47 و ص 474 مسأله 32 و … ).

آیة اللَّه مكارم: خارج شدن از احرام خالی از اشكال نیست.