مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 26

باشد، مستطیع باید به حج برود، و تأخیر از سال استطاعت، جایز نیست؛ مگر آن‌كه كرایه بقدری زیاد باشد كه موجب حرج و مشقت در زندگی شود.

توقف حج بر پرداخت وجه به حكومتها

42- اگر انجام حج، بر پرداخت مال به حكومت‌ها- ولو حكومتهای كافر- متوقف باشد، باید پرداخت شود و این امر، موجب سقوط حج نمی‌شود.

______________________________
(1). آیة اللَّه خویی: اگر ضرر زاید بر مقدار متعارف و موجب اجحاف باشد، ولو موجب حرج و مشقّت هم نشود، حج واجب نیست و اما اگر هزینه و مخارج حج بالا برود و مثلًا كرایه ماشین در سال استطاعت گران تر از سال بعد باشد تأخیر جایز نیست و باید همان سال برود. (معتمدج 1، ص 95 ومناسك مسأله 21).
(2). آیة اللَّه بهجت: اگر هزینه و مخارج حج بالا برود و به حد غیر عقلایی نرسد و مثلًا كرایه ماشین در سال استطاعت گران‌تر از سال بعد باشد تأخیر جایز نیست و باید همان سال برود. (مناسك، مسأله 18).

آیة اللَّه گلپایگانی: مگر آن‌كه ضرر به نحوی باشد كه عرفاً بگویند مستطیع نیست.

(3). آیة اللَّه مكارم: به‌طوری كه در عرف بگویند مستطیع نیست.
(4). آیة اللَّه بهجت: ضررهای مالی غیر مجحف، كه از ظالمین در طریق و از حكومتهای ظالمه صورت می‌گیرد، داخل در استطاعت است و با قدرت تحمّل، موجب سقوط نمی‌شود بلكه واجب است و همچنین قراردادهای حكومت‌های ظلم. و اگر ضرر مالی، مجحف و موجب عسر باشد مانع از استطاعت شرعیه است. (كتاب حج، ص 21)

آیة اللَّه تبریزی: هرگاه در راه حج دشمنی باشد كه دفع او جز به پرداخت مال زیاد ممكن نباشد، پرداخت مال واجب نیست و وجوب حج ساقط خواهد شد مگر این‌كه بذل مال، امر متعارف باشد، مثل این‌كه حكومت از كسانی كه وارد كشور می‌شوند مالی را اخذ می‌كند كه در این صورت بذل واجب است و از مؤونه حج حساب می‌شود. (مناسك، مسأله 16).

آیة اللَّه خویی: اگر جزو مخارج حج در آن كشور باشد حجِ واجب است و اگر اتفاقاً این مبلغ را از او می‌گیرند، اگر مستلزم ضرر مالی معتدٌّ به می‌باشد حج بر او واجب نیست. (مستفاد از مسأله 21 مناسك). البته اگر موجب فساد بر مسلمین باشد طبعا جایز نیست.

آیة اللَّه سیستانی: هرگاه در راه حج دشمنی باشد كه دفع او جز به پرداخت مال به او ممكن نباشد، پس اگر پرداخت آن نسبت به حال شخص ضرر زیادی داشته باشد، واجب نخواهد بود و وجوب حج ساقط می‌شود، و الّا واجب خواهد بود. بلی پرداخت پول جهت جلب رضای او تا آن‌كه راه را باز كند واجب نیست. (مناسك، مسأله 16).

آیة اللَّه صافی: اگر موجب تقویت كفر در برابر اسلام محسوب شود كه عرفاً آن بر ضرر اسلام و خلاف مصلحت مسلمین شمرده شود استطاعت حاصل نیست ولی اگر پول را پرداخت و استرداد آن ممكن نبود، پس از پرداخت، اگرچه معصیت كرده، استطاعت حاصل می‌شود و باید به حج برود.