مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 262

می‌شود و تقریباً شش ذراع و نیم برای محل طواف، باقی می‌ماند؛ بنابراین طواف نباید خارج از این حد، انجام شود؛ و اگر فاصله بیش از شش ذراع و نیم شود، بنابر اظهر، اعاده آن جزء لازم است.

خروج از مطاف هنگام نظافت‌

660- هنگام نظافت مسجدالحرام، اگر طواف‌كننده از مَطاف خارج شود، اگر امكان طواف در محدوده باشد، باید صبر كند و داخل محدوده طواف كند؛ و با فرض امكان، طواف در خارج حد، صحیح نیست.

طواف در حال ازدحام‌

661- افراد ناتوان و ضعیف كه هنگام ازدحام نمی‌توانند بین مقام و بیت طواف كنند، اگر می‌توانند - ولو در وقت خلوت- در مطاف طواف كنند، باید محدوده طواف را رعایت نمایند؛ و در غیر این صورت، طواف در خارج حد، با رعایت الاقرب فالاقرب، مانع ندارد و لازم نیست در احرام بمانند تا وقت ضیق شود. 662- در صورت امكان - ولو با انتخاب وقت خلوت- باید طواف در حد ذكر شده انجام شود و دورتر، كفایت نمی‌كند؛ و در صورت عدم امكان ولو در وقت خلوت، طواف در خارج حد، با

(1)- به مسأله 657 مراجعه شود.

(2)- آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: در طرف حجر فاصله از دیوار حجر محاسبه می‌شود.

(3)- آیة اللَّه فاضل: ظاهر آن است كه طوافش صحیح است. (مناسك، مسأله 417).

(4)- آیة اللَّه بهجت: می‌تواند در كناری قرار بگیرد تا بعد از تمام شدن كار آنها، از آنجا كه طوافش را قطع كرده بود به طوافش ادامه بدهد و صحیح است.

آیة اللَّه فاضل: اگر طواف در خارج محدوده بوده، طواف و نماز را باید اعاده كرده و احتیاطاً سعی و تقصیر را نیز اعاده كنند مگر ضرورت عرفی اقتضا كرده و صبر كردن برای انجام طواف در محدوده مستلزم عسر و حرج بوده و در خارج حد با رعایت الاقرب فالاقرب انجام شده كه صحیح است.

(5)- نظر سایر آیات عظام از ذیل مسأله 657 به دست می‌آید.

(6)- آیة اللَّه فاضل: ولی چنانچه ضرورت عرفی اقتضا كند انجام طواف در خارج حدّ با رعایت الاقرب فالاقرب مانعی ندارد و صحیح است و صبر كردن و تأخیر انداختن لازم نیست.

(7)- تفصیل نظر آیات عظام در ذیل مسأله 657 آمده است.

آیة اللَّه بهجت: برای مسأله نماز به مسأله 800 و قبل از آن مراجعه شود.

(8)- نظر آیات عظام در مسأله 657 آمده است.

آیة اللَّه فاضل: ولی چنانچه ضرورت عرفی اقتضا كند انجام طواف در خارج حد با رعایت الاقرب فالاقرب مانعی ندارد و صحیح است و صبر كردن و تأخیر انداختن لازم نیست.