مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 265

و طواف باید از بیرون آن انجام شود؛ و اگر- به فرض امكان- كسی در هنگام طواف، مقداری از بالای آن دور بزند، آن مقدار باطل است و باید اعاده شود.

دست گذاردن به كعبه هنگام طواف‌

670- هنگام طواف، گذاردن دست به دیوار خانه كعبه در بالای شاذروان، جایز است و به طواف ضرر نمی‌رساند، گرچه احتیاط مستحب در ترك آن است.

دست گذاشتن روی حجر هنگام طواف‌

671- گذاردن دست روی دیوار حجر اسماعیل، علیه السلام هنگام طواف جایز است و به طواف ضرر نمی‌رساند، گرچه احتیاط مستحب در ترك است.

بوسیدن كعبه و شك در حركت‌

672- اگر شخصی در حال طواف، كعبه را بوسیده و شك دارد كه آیا در این حال، طواف هم می‌كرده یا نه، اگر این شك بعد از عمل باشد، طواف او صحیح است.

(1)- آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: و احتیاط این است كه آن مقدار را تدارك نموده و طواف خود را تمام، سپس طواف را اعاده نماید.

آیة اللَّه صافی: حكم راه رفتن روی دیوار حجر را دارد كه حكم آن گذشت.

آیة اللَّه مكارم: امروز شاذروان طوری ساخته شده كه عملًا طواف روی آن ممكن نیست.

(2)- آیة اللَّه بهجت: احوط آن است كه در اثنای طواف دست خودرا دراز نكند از طرف شاذروان به دیوار خانه‌به‌جهت استلام اركان یاغیر آن وهمچنین دست بر روی دیوار حجر نگذارد. (مناسك شیخ، ص 42).

(3)- آیات عظام صافی، فاضل، گلپایگانی، نوری: بنابر احتیاط واجب جایز نیست و باید همان قسمت را اعاده كند.

(4)- آیة اللَّه فاضل: بنا بر احتیاط واجب جایز نیست و باید همان قسمت را اعاده كند.

آیة اللَّه بهجت: به ذیل مسأله قبل مراجعه شود.

آیة اللَّه نوری: جایز نیست و باید همان قسمت را اعاده نماید.

(5)- نظر آیات عظام، غیر از آیات عظام تبریزی، خامنه‌ای، خویی، سیستانی، مكارم كه موافق متن هستند در این مسأله، مثل مسأله قبل است.

(6)- آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: در صورتی‌كه توجّه به حكم و بنا بر اتیان طواف صحیح داشته است.

آیة اللَّه مكارم: هرگاه آگاه به مسأله بوده كه نباید در آن حالت راه برود.