مناسک حج : مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی امام خمینی (ره) و مراجع معظم تقلید صفحه 29

واجب است، به‌شرط آن كه كتاب‌های موقوفه، در معرض زوال نباشد.

50- هرگاه كسی سرمایه زاید، یا ابزار كار زایدی دارد كه با فروش آن، می‌تواند هم بدون زحمت زندگی كند و هم به حج برود، با وجود دارا بودن سایر شرایط، مستطیع است.

داشتن طلب‌

51- كسی كه طلبی دارد و وقت طلب او رسیده یا حالّ است، و می‌تواند بدون حَرَج و مشقت، آن را بگیرد، با داشتن سایر شرایط، واجب است مطالبه كند و بگیرد و به حج برود؛ مگر این كه مدیون نتواند بپردازد كه در این صورت، مطالبه جایز نیست و استطاعت حاصل نمی‌شود. اگر وقت طلب نرسیده باشد ولی مدیون خودش بخواهد بپردازد، لازم است طلبكار آن را بگیرد و مستطیع می‌شود؛ ولی اگر نمی‌خواهد بپردازد، مطالبه واجب نیست، هرچند با مطالبه حاضر به پرداخت شود.

______________________________
(1). آیة اللَّه مكارم: در صورتی كه فروختن آن مخالف شؤون او نباشد.
(2). آیة اللَّه صافی، آیة اللَّه گلپایگانی: و نیز می‌تواند ولو با كمك غیر و اقامه دعوی در نزد حاكم شرع و یا بارجوع به حاكم غیر شرعی- در صورتی كه استیفای حقّ، موقوف بر آن باشد، بنابر اقوی- آن را وصول نماید، گرفتن و رفتن به حج واجب است. (احكام و آداب حج، مسأله 29).
(3). آیة اللَّه سیستانی: مستطیع است و واجب است حج برود هر چند با مطالبه و صرف آن مال در حج باشد و همچنین است اگر بدهكار دارا باشد و نپردازد ولی بتواند هر چند با رجوع به حاكم جور حق خود را بگیرد یا بدهكار منكر باشد ولی بتواند آن را اثبات كند و بگیرد یا بتواند از اموال او از باب تقاص بردارد.
(4). آیة اللَّه بهجت: اگر تحصیل آن، متوقّف بر مراجعه به دادگاه اگر چه حاكم جور باشد، لازم است مراجعه نماید در صورتی كه موجب ضرر و حرج فوق حد مسامحه نباشد، و در تضرّر مالی غیر مجحف و نیز ضرر حالی مثل ذلت نفس و نقص جاه نزد حاكم جور تأمّل است و اقرب وجوب مطالبه است با عقلائی بودن تن دادن به این ضرر با قطع نظر از تكلیف به حج (كتاب حج، ص 10).
(5). آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: اگر بتواند دَین را بفروشد و پول آن به تنهایی و یا به ضمیمه مال دیگر وافی هزینه حج باشد و برای او مشقت نداشته باشد، در این صورت مستطیع است و باید به حج برود.

آیة اللَّه سیستانی: اگر بتواند دَین را بفروشد به‌نحوی كه اجحاف در حق او نباشد، و پول آن به تنهایی و یا به ضمیمه مال دیگر وافی هزینه حج باشد، در این صورت مستطیع است و باید به حج برود.

آیة اللَّه فاضل: اگر بتواند دَینش را به مقدار كمتر بفروشد در صورتی كه موجب ضرر و مشقّت نباشد. و این مقدار برای حج كافی باشد مستطیع است و باید حج انجام دهد.

(6). آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی: در صورتی كه اگر مطالبه كند بدهكار خواهد پرداخت، باید مطالبه كند و به حج برود.

آیة اللَّه سیستانی: اگر مهلت داشتن قرض به نفع بدهكار باشد همچنانكه معمولًا چنین است.

آیة اللَّه صافی: حكم مسأله در صورتی است كه فروش دین مؤجّل به نقد ممكن نباشد والّا فروش آن مانند فروش سایر اموال واجب است.

آیة اللَّه فاضل: مگر آن‌كه یقین داشته باشد كه اگر مطالبه كند مدیون حاضر به پرداخت آن می‌شود، كه در این صورت مطالبه لازم است.

آیة اللَّه گلپایگانی: و اگر شك داشته باشد كه مدیون با مطالبه می‌پردازد یا نه، به جهت آن‌كه احتمال استطاعت می‌دهد، و تمكّن از فحص دارد، احتیاط در مطالبه است، و مطالبه در این فرض فحص از استطاعت است، نه تحصیل استطاعت. (آداب و احكام حج، مسأله 29).

آیة اللَّه مكارم: اگر مطالبه محذوری ندارد باید مطالبه كند.